بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Шам тогуту менен жарашуу планын кыйратууда калк колдоосунун ролу
Устаз Ахмад Сураний
Ар кандай саясатчы жакшы билгендей, саясий режимди бекемдөө же аны титиретүү, ал тургай, кулатып, адамдардын каалоосуна ылайык жаңы режимге алмаштырууда калктын колдоосу өтө маанилүү. Бул «араб жазы» козголоңдорунда ачык көрүндү. Сабыры бүткөн калк залим режимдерди кулатууну талап кылды.
Бирок, малай режимдердин кожоюндары Америка менен бирге ушул элдик кыймылдын алдында кол куушуруп турушкан жок. Тескерисинче, алар калктын талаптарын тизгиндөөгө о.э. режимди кулатуу талабын күчөтүп, талапты режимдин жетекчисин гана кулатууга чектөөгө аракет кылышты. Чынында, режимдер сакталып калып, бир нече өкүмдарлар кулатылды. Батыш жана анын исламий өлкөлөрдөгү куйруктары илманий режимди сактап калууга катуу аракет кылышты… Эч нерсе өзгөргөн жок, козголоңдор ийгиликсиздикке учурады.
Шам козголоңуна келсек, ал башка козголоңдордон айырмаланат. Шамдык козголоңчуларда жогору аң-сезим бар жана бул нерсе Батыштын козголоңду тизгиндөө, адаштыруу, жок кылуу сыяктуу ар кандай аракетин тосууда маанилүү роль ойноду. Мына козголоңдун он экинчи жылында турабыз, бардык козголоңчулар дүйнөлүк система кекиртекке сайылган сөөк экенин дагы эле ырасташууда. Америка козголоңду жок кылуу жана козголоңду кылмышкер режимдин кучагына кайтаруу үчүн ишке салган бардык каражаттар-куралдардын адамдар назарында маансиси калбады. АКШ ишке салган куралдардын эң маанилүүсү – саясий жетекчилик катары козголоңду кыйроо жакасына алып келген жараштыруучу түрк режими.
О.э. Американын Шам козголоңуна түрдүү ыкмалар менен зордоп тыгыштырууга урунган илманий коалиция жана өкмөттөрү сыяктуу жасалма лидерлер да шерменде болду. Айрыкча, коалиция Түркиянын Асад режими менен жарашуу аракетин колдоо менен шерменделик позициясын кармангандан кийин ушундай болду. Ал тургай, демонстранттар 2023-жылы 13-январда коалициянын төрагасы Салим Мусаллитти Иъзаз шаарындагы демонстрациядан кууп, аны режим менен алака кылууда айыпташты.
Сирия Исламий кеңешинин жана анын Түрк режими менен байланышкан адамдарынын да шермендеси чыкты, өзгөчө, кеңештин мүчөлөрүнүн бири канкор режимди колдогон Мунира Кубайсийдин каза болгонуна көңүл айткандан кийин.
Согушкер жамааттардагы түрк режими менен байланышкан жетекчилердин да шермендеси чыкты. Себеби, алар бул режимдин буйруктарын аткарып, фронтторду тоңдурушту о.э. өзүнүн коопсуздук кызматтарынын колу менен адамдарды камакка алуу, оор салык жана төлөмдөр салуу менен Сириянын түндүгүнүн эки бөлүгүндө адамдардын азап-кыйынчылыктарынын дагы да оорлошуна алып келишти. Муну менен алар түрк «мугалимдери» үйрөткөн, адамдарга басым өткөрүп, үмүтсүздүккө салуу аркылуу кара ниеттеги жарашуу планын аткаруу жолунда бара жатышат.
Россия, Сирия жана Түркия коргоо министрлери жана разведка директорлорунун үч тараптуу жолугушуусунан кийин калктын колдоосун тизгиндөө о.э. козголоңду адаштырып, анын талаптарын кичирейтүү аракеттерине келсек, бул аракеттер да чынчыл-калыс Шам козголоңчуларына ачыкталып калды.
Уммат азат кылынган аймактарда жакында эле уюштурган демонстрациялар жакшылыктан кабар берүүдө. Чындыгында, калк кара ниеттеги жарашуу долбоорун сезип, аны кыйратууга олуттуу аракет кыла баштады. Бирок, кыйратуу үчүн бардык калыс аң-сезимдүү адамдардын аракети шарт. Муну менен, козголоңдун тартып алынган максаты өзүнө кайтып, биздин эрк-токтомубуз тил бириктирүүчүлөрдүн жана саткындардын колунда эмес, өзүбүздүн колубузда болушу керек.
Калк жакында өткөргөн демонстрациялар Американы Түркия-Сирия режимдеринин мамилелерди нормалдаштыруу ишин токтотуу туурасында билдирүү берүүгө мажбур кылганына күбө болдук. Себеби, Америка анын саясий жарашуу чечими үчүн убакыт келбеди деп эсептеп жатат. Өз кезегинде, бул Түркия тышкы иштер министри менен сириялык кесиптешинин жолугушуусун кечиктирүүгө үндөдү.
Бирок, биз сезим-туйгу реакциялар менен чектелбешибиз керек. Тескерисинче, учурдагы элдик демонстрацияларды чырайлуу уюштурушубуз жана бир аң-сезимдүү чынчыл жетекчиликтин астында, козголоңдун өзгөргүс максаттары астында биригишибиз керек.
Мына ушул нерсе демонстрациялардын уланышына, кеңейишине жана түрк режиминин малайларынын тизгиндөө аракетинен чыгууга кепил. Ошондо гана демонстрациялардын жарашууну кыйратуу максаты жүзөгө чыгат.
Мына ошондо козголоң кайрадан өз максатын жана демилге тизгинин колуна алып, анын перзенттери арасындагы күч-кубат ээлери устун-таянычка айланат. Мына ошондо калк оңдолгон жолдо жаңы кадамдарды таштайт. Бул – Дамасктагы канкор режимди кулатып, анын урандылары үстүнө Ислам башкаруусун тикелөө жолу.
Роя гезити, №428, 2023-жыл, 1-февраль.
