بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Өз элин эч качан алдабаган жетекчи ачык-айкын долбоордун ээси болуп, Шам козголоңуна жетекчилик кылууга акылуу
Устаз Ахмад Сураний
Түркия тышкы иштер министри Чавушоглунун канкор режим менен жарашуу туурасындагы чакырыгынан кийин жүзөгө келген нааразылык демонстрацияларын күзөтүп жаткан киши ушуга күбө болот: азат кылынган аймактардагы абдан көптөгөн козголоңчулар бутка туруп, түрк режимин Шам козголоңунун иштерине мурун салуудан тыйылууну талап кылышты. О.э. согушкер жамааттардын жетекчилерин бошотууну, жетекчиликти бул ишке татыктуу жана козголоңдун өзгөргүс максаттарын жана Шам калкынын каалоолорун жүзөгө чыгара турган кишилерге берүүнү талап кылган үндөрдү уктук. Шам калкынын каалоолору – фронтторду ачуу, режимди кулатуу жана он бир жылдан бери улам курчуп жаткан кыргын, качкындык, камак жана оор жашоодон кутулуу.
Ушулардан соң суроо туулат: ко-ош, азыр козголоң үчүн жасалган бул саткын жетекчилердин ордуна жана козголоңду коопсуздук жээгине алып чыгууга ылайыктуу кандай жетекчилик барбы?
Оболу, козголоңдун саясий жетекчилиги түрк режимине көз каранды болуп калганын баса белгилөө зарыл. Түндүк Халабдагы «Улуттук армиянын» көзөмөлүндөгү жерлер болсун, Батыш Идлиб жана Халабдагы Хаят Тахрир Шамдын көзөмөлүндөгү жерлер болсун, түрк режими козголоңдун саясий жана аскерий чечимине өкүмдар болуп алган.
Азыркы жетекчиликтин ордуна келчү тарапты анык белгилешибиз үчүн, оболу жарактуу саясий жетекчиликтин сыпаттары кандай болорун белгилешибиз жана кийинки баскычта козголоңду жетектөөгө жөндөмдүү болушу үчүн бул сыпаттарга ээ кишилерди табуубуз керек. Бул сыпаттар:
- Идеологиялык жетекчилик. Бул колунда ачык-айкын көз караштары болгон жана канкор Асад режиминин ордуна келчү режим үчүн жетик саясий долбоору болгон саясий партия-хизбде көөдөлөнөт.
- Саясий долбоор. Хизб тартуулай турган бул саясий долбоор Ислам Умматынын акыйдасынан жана фикхий мурасынан алынат. Т.а. мамлекеттин конституциясы жана мамлекет колдоно турган мыйзамдар Китеп жана Суннат, ушуларга алакадар булактардан истинбат кылынган шаръий өкүмдөр болот.
- Бул саясий хизб үлкөн саясий аң-сезимге ээ болот. Т.а. козголоңго душман болгон мамлекеттердин тил бириктирүүлөрүнө каршы күрөшүп, алардын пландарын ачыкка чыгарат. Ошондой эле, ал саясий иш-аракет алып барып, Ислам жана мусулмандарга душман Батыштын саясий айла-амалдарына, тузактарына Уммат түшүп калбашы үчүн бул ыплас пландарды ийгиликсиздикке учуратууга аракет кылат.
- Ал эч бирер мамлекетке байланбаган жана эл аралык системаны моюнга албаган көз карандысыз чечимге ээ хизб болот.
- Ал өз мабдасында бекем, андан кымындай четке чыкпаган хизб болот. Ошондой эле, бул хизб өзүнүн исламий долбоорун жүзөгө чыгаруу үчүн көп жылдык пикирий жана саясий күрөш тарыхына да ээ болушу керек.
- Бул хизб Умматка жалган айтканы, эки жүздүүлүк кылганы же алдагы күзөтүлбөгөн, Умматтын маселелерине кыянаттык кылбастан жана жан бербестен чечкен ишеничтүү, чынчыл хизб болот. Т.а. бул хизб Расулуллах ﷺдан өрнөк алып, содикул амин (аманаткөй чынчыл) сыпатын өзүндө камтыганы тастыгын тапкан болот.
- Бул хизб өзүнүн жолунан, өзгөргүс чечимдеринен четтеп же шариятка тескери аракет кылганда адамдар тарабынан тергеп-тескелгенде бул мухасабаны калыс кабыл алат.
Шам козголоңун дыкат үйрөнүп чыксак, жетекчиликтин жогоруда айтылган жарактуу сыпаттары Хизб-ут-Тахрирде табылып жатканына, ошондой эле коопсуздук жээгине жеткирүү үчүн Шам козголоңунун тизгини тапшырылууга ал татыктуу экенине күбө болуудабыз.
Анткени, бул Хизб жетик саясий долбоорго ээ болуп, ондогон жылдардан бери аны Умматка сунуштап келүүдө. Ал Ислам мамлекети үчүн 191 беренеден турган, Китеп жана Суннат, сахабалардын ижмасы жана шаръий киястан истинбат кылынган конституцияны даярдаган.
Ошону менен бирге, Хизб башкаруу түзүмүнө тиешелүү болсун, мамлекет аппаратына тиешелүү болсун, айырмасыз, өзүнүн бир нече китептеринде мамлекеттин башкаруу формасын толук жетик түрдө баян кылды. Экономикалык түзүм, социалдык түзүм, жазалар түзүмү, таалим саясаты жана Ислам мамлекетинин анык көрүнүшүн камтыган башка өкүмдөрдү кеңири ачыктап берди.
Саясий аң-сезимге келсек, Хизб-ут-Тахрирдеги саясий аң-сезим аны кафир Батыш жана анын малайлары тарабынан – өзгөчө, Шам козголоңуна каршы – алып барылып жаткан бардык саясий тил бириктирүүлөргө каршы турууга жарактуу, кудуреттүү кылууда. Айрыкча, Шам козголоңунда Хизб козголоңду жок кылуу үчүн алып барылып жаткан ушунча тил бириктирүүлөрдү кантип ачыкка чыгарып жатканы жаркын байкалды. Хизб түрк режими козголоңду тизгиндөөнү көздөгөн кара ниет ролду аткарып жатканын башынан бери эле ачып берди. Ошондой эле, Хизб-ут-Тахрир–Сирия вилаяты 2022-жылы 16-сентябрда «Түркия офицер Хусайн Хармушту уурдап, Сирия режимине тапшырышы – Түркиянын Сириядагы шерменде ролунун бири» деп аталган билдирүү жарыялады. Андан тышкары, Хизб Батыштын козголоңду мууздоо үчүн абдан кооптуу саясат алып барып жатканын, алар Женева, Вена, Рияз, Сочи жана Астанадагы тил бириктирүүлөр экенин да аңдап жетти. Шам калкына бул сыяктуу саясаттар абдан зыяндуу экенин, мындан канкор режимдин кызыкчылыгы көздөлгөнүн, ошондой эле козголоңчулардын ушунча курмандыктарын сая кетирип, аларды кайра канкордун чеңгелине салуу көздөлгөнүн ачыктап берди.
Ошондой эле, Хизб согушкер жамааттардын бири-бирине каршы согушуусу кылмыш экенин, душман мамлекеттер ушуга тукуруп жатканын да эскертти. Мындан ички фронтторду күчсүздөнтүү жана өз ара согуш менен согушкерлерди алдан тайдырып, канкор режимге каршы согушуудан чалгытуу көздөлгөнүн ачып берди.
Айрым кимселер жарашууну Ислам жана мусулмандар үчүн нусрат дегенде да, маселен, Забадания, Куфрия жана Фавъа шаарларында болгондой, Хизб канкор Асад режими менен жарашуу жана сүйлөшүү алып баруудан да сак болууга чакырды.
Американын саясий чечими кооптуу экенин, Сирия иши боюнча активдүү аракет кылып жаткан Россия, Түркия жана Иран сыяктуу мамлекеттер ушул ыплас чечимди аткаруу үчүн ролдорду бөлүп алышканын, бул чечим козголоңду жок кылып, Шам калкын кайра кылмышкер режимдин чеңгелине саларын да ачып берди.
Хизб-ут-Тахрирдин өз чечиминде көз карандысыз экени жана мамлекеттер менен алака кылбастыгына келсек, алыстагылар да, жакындагылар да ага күбө болушкан. Анткени, Хизб ар кандай көрүнүштөгү шектүү финансылык колдоону алууну – анын чечимине таасир кылышы мүмкүндүгү үчүн – бүтүндөй тыюу салды.
Мабдада бекем турууга келсек, Хизб ар кандай басымдарга учураганда бекем турду… Сириянын азат кылынган аймактарындагы саткын согушкер жамааттар тарабынан ар түрдүү азар жана кысымдарга учурады, Хизб мүчөлөрү бийликтин ыраазылыгы үчүн даъваттан кайтышы жана жан бериши үчүн камактарга ташталды, кыйноолорго салынды… Бирок Хизбге каршы бардык аракеттер ийгиликсиз болду, алхамду лиллах. Хизб жана анын мүчөлөрү өздөрү көргөн акыйкат үстүндө бекем турушту жана бул Хизб үчүн ийгилик болду, атактуулугу жайылышына кызмат кылды. Негизи, козголоңду бетке алган көптөгөн жамааттар жана кыймылдар абалга карап өзгөрүп, ар тарапка ойногонун, бул алардын козголоңдун маселесинен баш тартышына жана Американын саясий чечимин тыгыштырып, козголоңду жок кылуу планы боюнча аракет кылууларына себеп болгонуна күбө болдук.
Хизбдин чынчыл жана аманаткөйлүгүнө келсек, анын 1953-жылдан ушул күнгө чейин жарыялаган билдирүүлөрүн окуп, кармаган позициясын күзөтүп келе жаткан киши Хизб Умматка ар дайым чын сүйлөгөнүнө, алдабаганына күбө болот. Анткени, Хизб Шам козголоңу майданында жылдап жалган жана адаштыруу менен алектенип келген жасалма жана малай оппозицияга жана мамлекеттерге окшободу. Алардын абалы бүгүн катардагы инсандарга да ачыкталып калган.
Соңку жарактуу жетекчиликтин сыпатына келсек, бул тергеп-тескөөнү кабыл алууда жана сындап жаткандарга кулак салууда көрүнөт. Эгер, Хизб өзүнүн бирер аракетинде же билдирүүсүндө өз долбоорунан четке чыкса же шариятка тескери иш кылса, аны тергеп-тескөөнү Умматка жүктөдү. Бул Аллахтын уруксаты менен, нусратына жеткенге чейин жетекчиликти жакшы көрүнүштө алып барышын кепилдейт. Өз кезегинде, Уммат да тергеп-тескөө аркылуу ал бийлик ээси экенин, бийликти татыктуу инсандарга беришин жана анын иштерин башкаруу жана кызыкчылыктарын кабыл алууну бузуп жаткандардан тартып алышын аңдап жетүүдө.
Аскерий жетекчиликке келсек, бул тармактын ээлери өз араларынан ушул ишке ылайыктуу-жарактуу чынчыл аскерийлерди тандап алышы кажет. Алар атагы жана саясий жетекчилиги менен Шамдын өзгөргүс максатына карай аң-сезим менен аракет кылышы керек, негизинен, канкор режимди кулатып, тил бириктирип, манипуляция кылып жаткандардын колун чаап, Ислам башкаруусун орнотушу зарыл.
Роя гезити, №409, 2022–жыл, 21–сентябрь.
