بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Хизбий ийгиликсиздик!
Устаз Атийя Жаббарин – мубарек Фалестин жери
Оболу ушуну билдирмекчимин, бул тема исламий хизб-жамааттарга тиешелүү болуп, илманий, социалисттик, улуттук, мекенчилдик жана башка исламий эмес жамааттарга тиешеси жок. Себеби, исламий эмес жамааттардын пайдубалы туура эмес т.а. Ислам акыйдасына негизделбегендиктен ансыз да ийгиликсиз. Алардын негизи ката жана жолу туура эмес болгону үчүн бул маселеде каралбайт жана тулкуу кылынбайт. Анткени, бул темада бир сөз кылмакчы болгон өзгөрүү маселесинде пайдубалы туура эмес ар кандай жамаат ийгиликсиздикке учурашы анык.
Исламий жамааттар – идеясын жана көздөгөн максатын кандай аташына карабастан – бир максатка т.а. абалды өзгөртүүгө жана Исламды турмушка кайтарууга негизделет.
Ооба, Халифалык мамлекети кулатылып, куфр түшүнүктөрү, пикирлери жана мыйзамдары колдонула баштагандан бери Ислам Умматы жүз жылды өткөрдү. Ислам мамлекети кулатылышы артында түрдүү аталыш жана жолдор менен аны кайра тикелөө үчүн бир нече жамааттар түзүлдү. Халифалык мамлекети кулатылгандан кийин жүз жылдан ашуун убакыт өткөнүнө карабастан, бул жамааттардын эч бири Халифалыкты кайра тикелей алышпады.
Бул жамааттар өзгөрүү амалиятында ийгиликсиздикке учураштыбы? Ийгиликсиздиктин өлчөө жана далалаттары эмнелер?
Ушул орунда абалдын оордугун о.э. күрөш жараянында өзгөрүүгө чакырып жаткандар менен колонизатор мамлекеттер, Ислам өлкөлөрүндөгү малай өкүмдарлар жана алардын тарапкерлери болгон душмандар ортосунда мүмкүнчүлүктөр тең эместигин эске алуу керек. Себеби, өзгөрүү маселеси кээде катардагы адамдар ойлоп жаткандай оңой жана жеңил маселе эмес. Тескерисинчке, өзгөрүү чоң тоолор да көтөрүүдөн чегинген маселе болуп, куфр мүмкүнчүлүктөрү жана айла-амалы алдында тоолор да урайт. Бирок, абал оор жана душмандын күч-мүмкүнчүлүктөрү үлкөн болсо да, өзгөрүүгө даъват кылып жаткан кишилер бекем туруп, өз жолун улантып токтобой аракет кылып, ушул иште нусрат жана үстөмдүк колунда болгон Аллах Азза ва Жалладан башкага таянышпайт. Ислам Умматы жай болсо да өзгөрүү философия жана аны менен шайкеш болуу тарапка бара жатат.
Ийгиликсиздиктин далалат жана өлчөөлөрү жөнүндө сөз кылып, ушуну баса белгилеп айтабыз, өзгөрүүнүн созулушу жана жылдар менен өлчөнгөндө максатка жетүүнүн кечигиши ийгиликсиздикке таптакыр далалат кылбайт. Мына, саййидибиз Нух алайхиссалам коомун жүздөгөн жыл даъват кылды. Ийгиликсиздикке өлчөө кылгыдай Ислам өзгөрүү үчүн акыркы чекти белгилебеген. Жок, Ислам даъватты жеткирип жаткандарга тууралыкта бекем болууну, акыйкатта бекем турууну буюрду жана өзгөрүүнү убакытка байлабады. Ошондуктан, баланча хизб ийгиликсиздикке учурап жатат, себеби, ал ондогон жылдардан бери иш алып барса да максатына жете албады, деш – билимсиздик. Андай сөз акыл жана туйгуну маселе жана иштерге таасир өткөрүүчү кылат.
Эгер, исламий жамааттардын ийгиликсиздигин терең үйрөнсөк, алардын ийгиликсиздигинин далалаты жана өлчөөлөрү үчөө экенине күбө болобуз:
- Ушул жамааттар негизги башкы пикирлерден баш тартышты. Негизи, алар Ислам негизинде өзгөрүү жасоону кабыл алып, бийлик – Ислам мамлекети деп аталын, Халифалык мамлекети, же болбосо Ислам коому деп аталсын, айырмасыз – жалгыз Аллахка болушун табанний кылышкан эле. Ушул себептен улам, бул исламий пикирлерден баш тарткан жана жарандык мамлекетке, эркиндик жана теңдик мамлекетине чакырып калган жамаат албетте ийгиликсиздикке туш болот. Алар бар болуп, өзүнүн тарапкер жана мүчөлөрүнө ээ болушса да ийгиликсиздикке учурашат. Себеби, аларды тирүү жана жандуу кылып турган нерсе ошол баш тарткан жана чанган максаттары эле.
- Бийликке жеткен соң, мурун даъват кылып келген Исламды колдонуу пикиринен баш тартышты. Себеби, бийликке келип, ошол бийликтин конституциясына амал кылган, мурун Ислам шариятын колдонууга даъват кылып, кийин ага амал кылбай койгон жамаат – канчалык шылтоо келтирбесин – ийгиликсиздикке учураган жамаат болуп эсептелет.
- Бул жамааттар бөлүнүп, талкаланып кетти. Муну түшүндүрүү жана баян кылууга муктаждык жок.
Исламий жамааттардын ийгиликсиздигинин негиздери о.э. хизбий ийгиликсиздиктин өлчөөлөрү мына ушулар. Ошондуктан, мусулман киши убакыттын созулушу жана максатка жетүүнүн кечигиши жамааттын туура эместигине жана ийгиликсиздигине өлчөө болот деген пикирден сактансын. Себеби, бул Ислам акыйкаттарына, нусраттын келиши туурасындагы ишенимге тескери болуп, үмүтсүздүк жана түшкүндүктөн башка нерсеге алып келбейт.
Мусулман өлкөлөрүндөгү хизбий уюм жана кыймылдардын картасына үстүртөн назар салсак, өзгөрүү, исламий башкарууну жашоого жана коомго кайтаруу максатында түзүлгөн исламий жамааттар ийгиликсиздикке учураганына күбө болобуз. Бирок, бир гана Хизб-ут-Тахрир өз негизинде бекем калганын айтпоо ынсапсыздык. Ал оор вакиъликке жана кыйын абалга карабастан, өз максатына карай эч адашпай аракет кылуу менен өзгөрүүдө жана нажатта Умматка үмүт болуп турат.
Сөзүбүздүн аягында баса белгилеп айтсак, Аллах Азза ва Жалла бизге нусрат жана үстөмдүктү убада берген жана бул жалгыз Анын колунда. Ал даъватты көтөрүп чыккандарга туура болууну, акыйкатта бекем туруп, шариятка ылайык кадам таштоону фарз кылды. Аллах Субханаху ва Таала исламий акыйда негизинде түзүлгөндөргө жана өзгөрүү ишинде Ислам өкүмдөрүндө бекем туруп, ниетин калыс Аллахка кылгандарга нусрат берет. Буга эч кандай күмөн жок.
﴿وَيَقُولُونَ مَتَى هُوَ قُلْ عَسَى أَنْ يَكُونَ قَرِيباً﴾
«Али алар: Ал (күн) качан болот? деп (сурашат). Балким, жакында болоор, деп айткын!» [17:51]
Роя гезити, №416, 2022-жыл, 9-ноябрь.
