Ямандагы өткөөл өкмөт кеңеши Рияз келишимин токтотууда
Доктор Ахмад Каббас
Ямандын өткөөл өкмөт кеңеши менен Хадий өкмөтүнүн ортосунда Риязда кол коюлган келишим биринчи кадам катары 2019-жылы 5-ноябрда Саудиянын демөөрчүлүгү жана Американын алкыштоосу астында болуп өткөн эле.
Бирок, анын шарттары Британия малайы болгон өткөөл өкмөт кеңешин – ага кол койгон болсо да – канааттандырбады. Себеби, анын текстинде айтылгандай, өткөөл өкмөт кеңешинин күчтөрү Хадий өкмөтүнө караштуу аскерий күчтөр курамына кошулуп, тастыкталган пландар боюнча жана Американын малайы болгон Саудия башчылыгындагы коалициянын түздөн-түз көзөмөлү астында аракеттенет. Мына ушул пункт англис малайы болгон өткөөл өкмөт кеңеши үчүн адилетсиз болуп эсептелет. Мындан тышкары, кеңеш жана анын артындагы Британия башка пункттарды да АКШнын пайдасына алардын таасирин кыскартууга каратылган, деп билди. Айрыкча, учурда англис малайы Хадийди Америка өз колуна үйрөтүп алып, аны өзүнүн өлкөдөгү кызыкчылыгына ылайык каалаган токтомдорун чыгарууга мажбурлоодо. Себеби, бул Хадий дегени Саудия колунда кудум туткундай болуп калган. Акыбетте Британия Эмираттарды коалиция күчтөрүнө кошууга, бирок, аны Саудия планынан өзүнчө көз карандысыз план боюнча иштетүүгө мажбур болду. Чындыгында, Эмираттар өткөөл өкмөт кеңешине негиз салып, аны Хадийдин ордуна жана ага каршы аракеттендирди. Хадий түбү анлистерге малай болсо да, кийинчерээк Америка малайларынын колуна түшүп калган, алар Хадийди Америкага кызмат кылуучу токтомдор кабыл кылууга мажбурлашууда.
Өткөөл өкмөт кеңеши Адандагы Хадий өкмөтүнө каршы ыңкылап жарыя кылып, мунун артынан Риязга барууга жана өзү менен Хадий өкмөтүнүн ортосунда келишим түзүүгө чакырды. Чынында, өткөөл өкмөт кеңеши өзүнөн делегация түзүп, Риязга барды жана Хадий өкмөтүнүн делегациясы менен жолугушту. Саудия демөөрчүлүгүндө болуп өткөн сүйлөшүүлөрдө эки тарап келишимге кол коюшту. Ал эми, кеңеш Аданга кайткан соң, келишимдин колдонулушуна дагы тоскоолдук кылып, автономия жарыялады жана 2020-жылы 25-апрелде өз көзөмөлүнө алган региондорго өзгөчө абал киргизди. Бул иши Рияз келишимин ишке ашырууну токтоттужана Саудияны кайра келишимге кол коюу жана аны ийгиликтүү ишке ашыруу үчүн дагы сүйлөшүү столуна чакырууга мажбур кылды. Бул 2020-жылы июнь айында болгон эле. Келерки айдын соңунда Саудия келишимин ишке ашыруу үчүн өзү тараптан сунуш кылынган механизмге эки тарап тең ыраазы болушканын жарыялады.
Бирок, өткөөл өкмөт кеңеши жана анын артында турган Эмираттар жана Британия бул пункттар – ал тургай, өткөөл өкмөт кеңеши ага кол койгонуна жана автономиядан баш тартканына карабастан – өзүнө мажбурият жүктөп жатканын, арийне, анын ишке ашырылышын башка жолдор менен токтотуу керектигин түшүндү.
Хадий өкмөтүнүн делегациясы Аданга кайткан убакта аны жарылуу күтүп алды… жарылуу бүт аэропортту титиретти.
Бул делегация жетип келген убакта мына ушундай жарылуу жасалышы кудум Хадий өкмөтү өзүн да, делегациясын да коргой албай жатат, деген кабарды пайда кылды. Бул Рияз келишимин токтотууга каратылган кезектеги кадам болду. Өткөөл өкмөт кеңеши муну менен эле чектелбестен, балким, мындан мурда да, кийин да кудум өзүн региондо ири калк базасына ээ болгон аскерий күч сыфатында көрсөтүүчү бир нече иштерди жасады.
Арийне, өткөөл өкмөттүн бул иштери Түштүк калкын коргоо үчүн кылынган жок, муну кээ бирөөлөр ушундай деп ойлоп жатат. Жок, балким, булар Эмираттар жана анын артындагы Британиянын буйруктарын аткаруу үчүн кылынып жаткан иштер.
Яман эл аралык күрөштүн сахнасы болуп калат экен, абал эч качан турукташпайт жана тигил жугундукор өкүмдарлар себептүү бир туңгуюктан экинчи туңгуюкка кептеле берет. Мындан кутулуунун жападан жалгыз жолу болсо, Аллахтын шарияты менен өкүм жүргүзүүгө кайтууда. Бул өкүм жүргүзүү жалгыз Аллахтын шарияты менен өкүм жүргүзүүчү калыс аң-сезимдүү адамдар жетекчилик кылуучу мамлекетте ишке ашат. Бул жетекчиликке болсо эбак эле катуу даярдык көргөн жана Яман калкынын арасында жана силер менен аракет кылып жаткан Хизб-ут-Тахрир татыктуу. Демек, ага нусрат-жардам бергиле.
Яман эле эмес, балким, бүткүл мусулман өлкөлөрү кафирлер жана алардын малайларынын күрөш майданына айланып калды. Эч кандай пайда келтирбей турган, кафир жана анын куйруктарына пайда келтире турган согуштардын күйүүчү майы мусулман перзенттери болуп калууда. Калктар кээде текебер америкалыктар тарабынан, кээде айлакер англистер тарабынан соккуга учуроодо.
Бүгүнкү күндө жер жүзүнүн бардык жайындагы мусулмандардын абалы мына ушундай. Коопсуздугу мусулмандар колунда болгон, мыйзамдары Ислам өкүмдөрү болгон мамлекеттин жоктугу себептүү душмандар мусулмандарга бүт жактан жапырылып келүүдө. Себеби, мусулмандардын коргону кулатылып, алар өз жетекчилерин жоготуп коюшту. Натыйжада ит жана карышкырлар аларды талап жатышат. Бул карышкыр жана иттер өздөрүнүн капиталисттик тиштери жана тырмактары менен кудум олжого ташталгандай мусулмандар үстүнө ар тараптан ташталышууда. Ислам Умматы Аллахтан башкага кулдук кылбай турган мамлекет т.а. Пайгамбарлык минхажы негизиндеги рошид Халифалык мамлекетин тикелөө аркылуу Аллахтын арканын бекем кармабайын бул абалдан эч качан кутула албайт. Ушул мамлекет гана Аллах ыраазы болуп берген дин менен өкүм жүргүзөт, ушул мамлекетте гана момундар алсыздык жана кооп-коркунуч артынан күч жана коопсуздукту табышат… Ушул мамлекетте гана мусулмандар кайрадан бүткүл дүйнөгө Ислам менен жетекчилик кылуу тизгинин кайра колго алып, адамдар коопсуз жана бактылуу жашашын Ислам мамлекети көлөкөсүндө камсыздашат. Ушундай болгон соң, динин кызгана турган, Умматын сүйө турган, хабиби Мухаммад ﷺдын башараттарына ишене турган ар бир мусулман өз калкын алдабай турган Хизб-ут-Тахрир менен биргеликте, аракеттерин бириктирип ушул мамлекетти тикелөөгө шашылуулары зарыл. Муну менен, Аллахубада кылган өзүнүн нусрат жана үстөмдүгүн анын колу менен ишке ашырса жана бүткүл Уммат уйкудан ойгонуп, кайра адамдар үчүн чыгарылган эң жакшы Умматка айланат.
Роя гезити, №334, 2021-жыл, 14-апрель.