Алимов: “Россия жана Кытай – Борбор Азиянын эки канаты”
Самаркандда “Валдай” талкуу клубунун Х Азия конференциясы болуп өтүүдө. “Борбор Азия жана Евразия: глобалдык башаламандык чакырыктарга каршы көп тараптуу кызматташтык” деген аталышта өтүп жаткан бул конференцияга ШКУнун тажикстандык башкы катчысы да катышты. Ал Россия менен Кытайды регион үчүн маанилүү мамлекеттер деп атады.
“Региондогу мамлекеттер үчүн Россия менен Кытай эң ишенимдүү өнөктөштөр болуп эсептелишет. Учууга даярданып жаткан Орто Азиянын канаттары дал ушул Россия жана Кытай. Регондогу мамлекеттер өз ара кызматташтык аркылуу өнүгүүсү мүмкүн. Акыркы жылдарда мамлекеттер ортосундагы соода жүгүртүүнүн көлөмү өсүп барууда. Кытай жана Россия региондун доминанттары эмес, өнөктөштөрү…Россия, Кытай жана региондогу 5 мамлекеттин товар алмашуусу бир жылда 20 пайызга, башкача айтканда, 25-27 миллиардга өстү. Салыштыруу үчүн айта кетсек, АКШ менен Борбор Азия ортосундагы товар алмашуунун көлөмү 2,7 миллиард долларга барабар. Сөз салыштырууда эмес, бардыгы өз өнөктөшүн өзү табат… Жетишилген утуштарга канааттанып, токтоп калбастан, ишенимдүү өнөктөштөр менен иштешүүнү улантуу керек”,- деди Алимов.
Комментарий: “Валдай” кулубу 2004-жылы Россиянын Новгород шаарында түзүлгөн. Бул уюм россиячыл эксперттер чогула турган майдан катары белгилүү. Самаркандда болуп өткөн кезектеги конференцияда да “эксперттер” Россиянын кубаты, ЕАЭБдин мүмкүнчүлүк жана келечектери жөнүндө ой жүгүртүп, региондогу мамлекеттер үчүн эң жакшы жол Россия башчылыгындагы ЕАЭБге мүчө болуу экендигине басым жасашты. Эксперттердин бири, Россия Илимдер академиясынын Е.М.Примаков атындагы эл аралык уюмдар жана глобалдык саясий тартипке салуу секторунун эл аралык саясий көйгөйлөр бөлүмүнүн илимий кызматкери Алексей Куприянов, “СССР кулагандан кийин жок болуп кеткен үлкөн экономикалык базаны тикелейбиз”, – деди.
Негизи, Россиянын ЕАЭБди түзүүдөн көздөгөн максаты, СССРден мураска калган колонияларын дагы кайрадан экономикалык таасири астына алуу о.э. өзүндө өндүрүлгөн продукциялары үчүн базар ачуу эле. Ошол себептен да ЕАЭБге мүчө өлкөлөрдүн ичинен бир гана Россиянын соода балансы оң көрүнүштө болду. Башка республикалар болсо уюмга мүчө болуудан жалаң гана зыян тартып келишет. Региондо таасир талашып жаткан Кытайдын максаты болсо, аймактагы мамлекеттерди карызга батыруу менен өзүнүн экономикалык экспансиясын кеңейтүүдөн турат. Россия менен Кытай региондогу мамлекеттер үчүн эки канат эмес, тескерисинче, канаттарды кайрый турган канкор чеңгелдер болуп эсептелишет.
Абдурахман Адилов
