Атамбаевди «зыянсыздандыруу»
Мурунку президент Атамбаев 19-июлда Россияга барып келери тууралуу билдирүү жасады. Бул билдирүү өз кезегинде коомчулуктун кызуу талкуусуна жем таштады. Мындан мурун, президент Жээнбековдун Швейцариядан келатып Путинге жолугушун – саясий талдоочулар жана эксперттер бир ооздон – Атамбаев маселеси каралышына жоорушкан. Атамбаевдин бул билдирүүсүнөн улам ошол божомол өз тастыгын таап олтурат.
Анткени, президент Жээнбековдун сапарынан кийин эле Атамбаевдин чет өлкөгө чыгуусу тууралуу кептер таркады. Жана Атамбаевдин азыркы командасынын лидери Равшан Жээнбеков экс-президенттин Россияга барышы тууралуу: “Акыркы учурда бир катар өлкөлөрдүн жана аймактардын Орусия менен мамилеси бузулуп, көз карандысыз саясат жүргүзүүгө аракет кылууда. Орустарга көз карашы түз Борбор Азия гана калды. Бирок бул аймакта Казакстан менен Кыргызстандын ички саясатында бир топ маанилүү процесстер жүрүп жатат. Дал ушундай кырдаалда бул өлкөлөрдө стабилдүүлүк болушу маанилүү. Экинчиден, жеке маселе. Мурдагы президент Атамбаев Орусияга, Путинге көп кызмат кылган адам. АКШнын базасын чыгарган. Дал ушундай адамды Орусия тарап деле “жем” кылып, таштап койбойт. Президентти соттоду деген жаман прецедент жаратпаш керек”, – деп интерьвю берди.
Чынында, Атамбаевдин эл аралык саясатта Россия бийлигине кылган кызматтары көп. Алардын негизгилери катары төмөнкүлөрдү тизмелеп кетүүгө болот:
– 2014-жылы Кыргызстандан АКШ авиабазасын чыгарып берди
– 2015-жылы майда, Кыргызстанды Евразиялык
Экономикалык Биримдикке (ЕАЭБ) киргизип берди
– 2015-жылы июлда , АКШ
менен кызматташуу иш-аракеттерин жеңилдетүү боюнча 1993-жылы Вашингтондо кол
коюлган келишимди денонсациялады
– 2016-жылы, эл аралык уюмдардын ролу жөнүндө конституцияга өзгөртүү киргиздирди
– 2017-жылы Кыргызстандагы ОБСЕ Борборун программалык офис деңгээлине түшүрдү.
Атамбевдин Россияга кылып берген кызматтары ушундай болду.
Буга чейин Путин кылган кызматтары үчүн Кыргызстандын мурунку эки президентине “ырайым” көрсөткөн. Акаевди алып чыгып кеткен, Бакиевдин чыгып кетишине урухсат берген. Эми кезек Атамбевге келип олтурат. Чынында империалисттерде – кийинки кызмат кылуучулар коркпой кызмат кылуулары үчүн – мурунку кызматкерлерди сактап калуу эрежеси бар. Бирок, бул “ырайым” көсөтүүнүн бирден-бир себеби эмес. Мындан башка, аларды кайрадан ишке салуу жана зыянга иштеп коюшунун алдын алуу да бар. Анткени, алар мамлекеттик сырларды билишет о.э. алардын мамлекет ичинде саясий рычагдары бар.
Президент Жээнбеков 11-июлда Москвага барганда, Атамбаевдин америкачылдар менен иш алып барып жатканы Путинди мурункудан күчтүүрөөк кабатырга салып койгон эле. Анткени, Атамбаевдин Америкага ыкташы – өлкөдө АКШ таасир таразасына салмак кошот. Ошондуктан да, Путин Атамбаевди “зыянсыздандырыш” үчүн чакыртты (бул Путиндин өзү менен жолугушуу аркылуу ишке ашабы же ортомчулар аркылуу ишке ашабы, мунун айырмасы жок).
Күтүлүп жаткан сапарда төмөнкүдөй варианттар каралышы мүмкүн:
– Атамбаевдин чет мамлекетке чыгып кетүүсү. Бирок, бул күчтүү версия эмес,анткени, Атамбаевдин өлкөнү таштап кетпөө тууралуу убадалары көп.
– Атамбаевдин Россия кадры катары саясатта калуусу. Мунун да мүмкүнчүлүгү азыраак, анткени, Путин Атамбаевди чыныгы Россия кадры катары тааныбайт. Буга бир нече себептер бар. Мисалы,
– Атамбаев бийликке келгенде кабыл алынган конституция батышчыл конституция болуп, жаңы киргизилген парламенттик башкаруу системасы Кремль райына тескери келген, ал эми, анын кабыл алынышында Атамбаевдин ролу зор болгон.
– О.э. 2016-жылы орус-кыргыз өкмөттөр аралык Жогорку Нарын каскадын жана Камбар-Ата-1 ГЭСин куруу боюнча келишимди Атамбаев бир тараптуу денонсациялаган. Анда Атамбаев “Россия азыркыдай ахыбалында муну курууга кудуреттүү эмес” деп айткан жана “мындай абал узак убакытка созуларын” кошумчалаган.
– Эски колонизатор Россиянын кызыкчылыктарына кайчы түрдө, Кытайдын экономикалык экспансиясына Кыргызстан эшиктерин кеңири ачып берди. Мисалы, 2010-жылы Кыргызстандын Кытайга карызы 150 млн долларды түзсө, Атамбаевдин башкаруу доору ичинде 1.7 млрд долларды түздү.
– Быйыл уран кени казылышына каршы митингдерди уюштуруу менен, Атамбаев Россиянын жалпы инвестициялык кызыкчылыктарына сокку уруп коёюн деди (Путиндин марттагы визитинде, Кыргызстан менен 6 млрд долларлык инвестициялык келишимдер түзүлгөн эле). Бул митингдерге улай, АКШ Россиянын башка тармактагы инвестициялык кызыкчылыктарына карата да каршылык толкундарын улантып кетүүсү мүмкүн эле. Ушулардан улам, Россия бийлиги Атамбаевге “ыңгайсыз кадр” деп карайт.
– Атамбаевдин АКШ багытын карманган бойдон калышы. Бул ыхтымалдан өтө узак. Андайда Атамбаев катаал жазага кириптер кылынып, байлыктары тартып алынат. АКШ аны коргоого чыгышы мүмкүн, бирок, бардык күчүн мобилизациялабайт. Муну Атамбаев жакшы билет.
– Атамбаевдин АКШга кызмат кылбаган, Россия кызыкчылыктарына каршы чыкпай турган “мээлүүн” оппозицияда калышына урухсат берүү. Ушунун ыхтымалы күчтүүрөөк. Анткени, Россия муну менен Атамбаевди запастагы кадр катары сактап калган болот о.э. зыянсыздандырган да болот. Атамбаев да ушуну кабыл алышы күтүлөт. Анткени, ал муну менен мамлекет ичинде, коопсуздугу камсыздалган абалда калат. Негизи, ал ушуга жетишүү үчүн өткөндө Путинге кайрылган эле.
Эми мунун ишке ашуусуна келсек, элде Жээнбеков менен Атамбаевди “жараштыруу” тууралуу массалык рай пайда кылынат, бирок, толук жарашуу жүз бербейт, анткени, ал мыйзамдарга тескери келет. Бирок, “жараштыруу” аракеттери адамдардан чыңалууну алып таштайт. Аягы үзүлбөгөн “жумшак” сот процесстери уланат.
Урматтуу окурмандар, биз ойлонгондо – кайсы бир ишти кылуу үчүн ойлонобуз да… Мисалы, мен Атамбаевдин Россияга барышы тууралуу ойлонгондо, мунун баары империалисттердин оюну экени, биздин жетекчилер аларга куурчак болуп жатканы тууралуу ойлондум… О.э. адамдарды империалист пенделерге кулдук кылуудан – Жараткан Жаратуучуга кулдук кылууга, империализм зулумунан – Ислам адилеттигине алып чыгууга аракет кылуу тууралуу ойлондум… Ал үчүн Ислам негизинде пикирий-саясий күрөш алып баруу жөнүндө ойлондум…
А сиздерчи, Атамбаевдин Россияга баруусун эмне максатта талкууладыңыздар?..
Рашид Нусрат
