بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Хижратты эскерүү: абалдардын бир-бирине окшоштугу
Пайгамбарыбыз ﷺдын хижраты мусулмандардын тарыхында маанилүү окуя болду. Анткени, хижрат даъваттын жаңы баскычы башталганынан дарек берип, мамлекеттин борборлошушуна пайдубал болгон. Негизи, Расулуллах ﷺ Маккадагы он үч жылдык даъватында ушул мамлекетти тикелөө үчүн аракет кылып, көптөгөн араб урууларын зыярат кылып, алардан нусрат талап кылган. Ошентип, Аллах Талаанын мээрими менен, талапты Мадинадагы Авс жана Хазраж уруулары кабыл алышты. Мусулмандардын алгачкы мамлекети алардын колу тикеленип, жаңы доор башталды. Мусулмандар өздөрүнүн аракет жана убактыларын аябастан жумшап, ар бир отурукташкандын, көчмөнчүнүн үйүнө Исламды алып киришти. Анткени, Аллах аларга жеңиш берип, алардын бактысына нусратты жазган эле.
Мадинаи Мунавварада мамлекет тикеленгенге чейин мусулмандардын абалы кандай эле? Алардын абалы менен бүгүнкү бүткүл мусулмандардын абалы, өзгөчө Шам калкынын абалы ортосунда кандай окшоштук бар?
Набий ﷺдын сийратын үйрөнгөн киши ушуга күбө болот – ал кезде материалдык көз караштан алып караганда эч бир нажаттан үмүт жок болгон. Анткени, Пайгамбарыбыз ﷺ жана асхаби кирамдар Маккадагы акыркы күнгө чейин азапта жашашты. Кафирлер Пайгамбарыбыз ﷺ хижрат кылып жатканда өлтүрмөкчү болушканы мусулмандардын канчалык оор абалда жашашканын көрсөтөт.
Даъваттын хижраттан мурунку абалына материалдык көз караштан карасак, Набий ﷺ менен ага ыйман келтирген сахабалардын Макка капчыгайында курчоого алынып, бардык тармакта зулум жана түрдүү кысым астында жашашканына күбө болобуз. Чынында, ал кезде өлүм ыктымалы күчтүү, даъваттын жок кылынышы мүмкүн абалда болгон… Үмүт да жок, кутулууга чара да жок эле… Материалдык абал ушуну көрсөткөн.
Набий ﷺ даъват чагында сахабалар менен бирге бир ирмем да Курайштын кысымы, азабы жана караниет үгүтүсүз жашашпады. Аларга жер тар, каршы болгондор күчтүү эле. Таиф калкынын реакциясы Расулуллах ﷺга, ал кишинин даъватына жана асхабдарына каршы иштер канчейин катуу болгонун көрсөтөт. Бул абалды дыкат үйрөнүп чыксаңар, ошол абалга таянып нажат, жарык күндөр жана башбанек качан-кайдан келет дешиңер анык!
Мунун тушунда Аллахтын аяттары назил болуп, момундарга кайрат берип, жүрөктөрүнө кадыржамдык, дилдерине ырахат жайгарып турган… О.э. жарык күндөр жакын экени, кафирлер каалабаса да, белгилүү бир убакыт өткөндөн кийин болсо да, келечек ушул улуу динге таандык болору жөнүндө кушкабар берип турган.
Даъват жана даъватты көтөрүп чыккандар мына ушундай окуяларды башынан өткөрүп, мусибаттарга сабыр кылышты. Анткени, алар Аллахтын жарык күндөрү жакын экенине бекем ишенишкен. Андан тышкары, ошол кезде адамдарга залим өкүмдар эле. Даъватчылар жолдон азгырган кимселер тарабынан катуу адаштырууларга кабылышып, ошол учурдагы залим түзүмдөрдүн адилетсиздиги менен өкүм кылынган. Чар тарап динсиздикке, зомбулук жана кулчулукка малынгандыктан адамдар нажаттан үмүтүн үзүшүп, өкүмдар режимдердин зулуму жана зомбулугу себептүү нажатты сезбей да калышты.
Бүгүнкү күндөгү мусулмандар да өткөндөгү инсандар сезген нерсени сезишет. Режимдердин зомбулугу, зулуму, текеберлиги жана залимдиги себептүү тартып жаткан азап-кыйынчылыктарынан кутулууга ишенбей калышты. Алардын козголоңу жаатында жүз берген нерселер бул үмүтсүздүктү дагы да күчөттү. Анткени, алар жардам колун суна турган адамды таппай калышты. Анын үстүнө аларга жана козголоңуна каршы тил бириктирүүлөр көбөйдү. Адамдар абалды ага болгон назарияларына карап сезишүүдө. Бул нерселерге режимдердин колундагы бардык мүмкүнчүлүктөр, каражаттар, куралдар жана ишке салып жаткан массалык маалымат каражаттары да кошумча болууда. Маалымат каражаттары бул назарияларды бекемдөөгө, жада калса айрым оптимисттерде болгон үмүттү да өчүрүүгө аракет кылышууда.
Биз маселеге бир аз көңүл бурсак, бул абал Шамдагы айрым адамдарда да бар экенине күбө болобуз. Анткени, Шамда басым катуу, колдонулуп жаткан каражаттар, куралдар ар түрдүү болуп, алар адамдардагы абалга болгон жогорудагы назарияны бекемдөөгө кызмат кылууда. Тил бириктирүү абдан көп, санагын Аллах гана билет…, адамдарды түшкүндүккө түшүрүү эч жогору даражада…, басым катуу. Козголоң толкунун тизгиндеп алгандар, өздөрүн козголоңдун коргоочусу жана жардамчысы катары көрсөтүп жаткандар ар тарапта даяр турушат жана күчтүү… Ко-ош булар эмне үчүн жасалууда? Булар адамдардагы өзгөрүү үмүтүн өчүрүү жана аларда канкор режимден кутулуунун таптакыр мүмкүнчүлүгү жок деген пикирди бекемдөө үчүн кылынууда… Муну адамдар күнү-түнү башынан өткөрүп жаткан окуялар көрсөтүп турат. Бирок, ушулардын баарына карабастан, Шам калкы жана башка мусулман перзенттеринин жүрөгүндө өзгөрүүгө болгон үмүт бар экенине, абалды өзгөртүү үчүн умтулуулары абдан күчтүү экенине күбө болобуз. Адамдар коркуу дубалын бузуп, мабда негизинде түптөн өзгөрүү тарапка көз салып жатышканы даана байкалып турат. Бул ушундай бир жакшылыктын аламаттары, бул, Уммат арасындагы чынчыл перзенттердин өзгөрүү жасоого кудуреттүү экенине кайра үмүт жана ишеним берет.
Эгер, даъват жана аны көтөрүп чыккандар жөнүндө сөз кылсак, алар да кудум Пайгамбары ﷺ жана сахабалар жашаган абалда жашашууда. Алар туюп жаткан абал нажат жана жарык күндүн келечеги көрүнбөй жатканына далалат кылат. Анткени, даъват кысым астында калып, даъватты көтөрүп чыккандар өмүрүн куугунтук, тухмат, кыйноо, жада калса өлүмсүз өткөрбөй турган болуп калды. Бүгүнкү жана кечеги даъватчыларга байланыштуу окуялар бир-бирине абдан окшойт, айырмалоо дээрлик мүмкүн эмес. Бир ирмем токтосок, бизге жакшы өрнөк көрсөткөн Расулуллах ﷺ мындай кырдаалда кандай позицияда болгонун байкайбыз.
Хижрат ээси болгон Расулу акрам ﷺга, анын бекемдигине жана сахабаи кирамдарына согуш ачып жаткан режимдердин репрессиясына бүгүнкү күндөгү даъватчылардын сабыры өз натыйжасын берди. Анткени, алар жана алардын даъватына каршы кылмыштар алардын чечимине таасир кылбады. Тескерисинче, аларды дагы да көбүрөөк аракет кылууга үндөп, Аллах Өз динине нусрат беришине жана Набийи ﷺды үстөм кылышына болгон ишенимдерин дагы да бекемдөөдө. Бүгүнкү күндө дал ушундай болушубуз керек. Анткени, фитна көбөйүп, Ислам жана мусулмандарды жаман көрүү улам күчөөдө, буларга ишеним гана каршы тура алат. Бул Аллахтын нусраты жакын экенине, кыйынчылык канчалык күчөсө, жарык күндөр ошончолук жакындашына, Аллах назил кылган өкүмдөр менен өкүм жүргүзүү кемеси, ким кааласын, каалабасын, албетте экинчи борборлашуу орду эсептелген жээкке шексиз жетерине болгон ишеним. Бул күн Аллахтын уруксаты менен жакын жана албетте ал күн келет. Аллах Субханахунун убадасына жана:
﴿أَلَا إِنَّ نَصْرَ اللهِ قَرِيبٌ﴾
«Билип койгула, Аллахтын нусраты жакын» [2:214]
деген аятына ишенген мусулмандар ал Күндү көптөн бери күтүшүүдө.
Роя гезити, №404, 2022–жыл, 17–август.
