Кыргызстан бийлиги кыргыз-казак чек ара маселесин БУУда көтөрүп чыкты
Кыргызстандын БУУдагы туруктуу өкүлү БУУга мүчө мамлекеттерге кыргыз-казак чек арасындагы абал тууралуу маалымат берди.
Кыргызстан ТИМнин маалымат кызматы кабарлагандай, 17-ноябрда БУУнун башкы кеңсесинде экономикалык, экологиялык жана каржы маселелерине байланыштуу резолюциялар топтому каралган.
“Бир тараптуу экономикалык чаралар – өнүгүп келе жаткан өлкөлөрдөгү саясий жана экономикалык мажбурлоо каражаты ” деген резолюция талкууланып жаткан учурда Кыргызстандын БУУдагы туруктуу өкүлү Миргүл Молдоисаева билдирүү жасаган.
Ал Казакстан 2017-жылдын 10-октябрынан бери чек арада жасалма тоскоолдуктарды пайда кылып жатканын айтып, Кыргызстанга экономикалык зыян жеткирүү жана өлкөнүн инвестициялык, туристтик мүмкүнчүлүктөрүнө шек келтирүү максатында кыргыз-казак чек арасында экономикалык жана транспорттук блокада болуп жатканын белгилеген.
Реозлюцияга 116 мамлекет макул болуп, АКШ менен Израиль каршы чыккан, ал эми 49 мамлекет добуш берген эмес.
Туркистон:
Мындан тышкары, Кыргызстан Дүйнөлүк соода уюмуна да кат жолдоду. Кыргызстан менен Казакстан аталган уюмга бирдей мүчө болсо да, чек ара тартиби туурасындагы резолюциялар Казакстан тараптан бузулуп жаткандыгын айтып арызданды. Бирок, азыркыга чейин бирер натыйжа, же жогорудагы уюмдар тараптан мамиле же иш-аракет сезилген жок.
Негизи, аталган уюмдар болуп жаткан иштерден кабардар. Алардын бул иштерге аралашуусу үчүн аларга арыз менен кайрылуунун зарылдыгы жок эле. Себеби, эл аралык уюмдар өздөрүнүн мыйзам-эрежелерин өздөрү коргошу керек. Анткени, алар бир нече өлкөлөрдүн ортосунда ушул кызматты т.а. өз ара алака жана мамилелерди жеңилдетүү үчүн түзүлгөн. Бул эл аралык уюмдардын дээрлик бардыгы өзүнө мүчө өлкөлөр үчүн тең укуктуулук шарттарын кепилдөө милдетин мойнуна алган.
Бирок, иш жүзүндө андай эмес. Тескерисинче, ар бир эл аралык уюм аны негиздеген жетекчи мамлекетке көз каранды. Мисалы: БУУну АКШ башкарат. АКШнын дүйнөдө таасири күчтүү болгондуктан, бул уюм да дүйнөдө эң таасирдүү уюм болуп турат. Демек, бул уюмдун жалаң гана АКШнын кызыкчылыктары негизинде иш алып барышы табигый көрүнүш. БУУ АКШнын кызыкчылыгын коргоо үчүн дүйнөлүк системаны жана эл аралык саясатты багыттап турууга аракет кылат. АКШга жаңы колонияларды ээлеп алышы үчүн жол ачып берет. БУУга мүчө мамлекеттердин ичинде бир топ ири, кубаттуу, көз карандысыз мамлекеттер да бар. АКШ аларга эл аралык саясатта бир топ артыкчылыктарды берүү менен өзүнө көз каранды кылып келет. Алардын дүйнөдө кылып жаткан жийиркеничтүү жана ыпылас колонизатордук аракеттерине жана өздөрүнө караштуу алсыз мамлекеттерге каршы жүргүзүп жаткан жийиркеничтүү саясаттарына көңүл бурбайт. Ал тургай, бул мамлекеттер БУУнун резолюцияларын жана адамдардын эл аралык укук-нормаларын бузуп жатышса да.
Кыргызстан Казакстандын үстүнөн ар түрдүү эл аралык уюмдарга арыздана баштады. Эл аралык уюмдар болсо, расмиятчылык үчүн бирер кат жазып коюу менен нааразылык билдирип коюшу мүмкүн. Бирок, Россия үчүн Казакстандын мааниси жана таасири өтө күчтүү. Казакстан Кыргызстандан бир нече эсеге күчтүү жана стратегиялык жактан да өтө маанилүү. Демек, ар қандай эл аралык уюм ушундан келип чыгып ага мамиле билдирет. Же болгону, расмий билдирүүлөр менен гана чектелет.
Айтып отурсак, дүйнөдөгү бул сыяктуу мамилелерге эсеп жетпейт. Мисалы: Американын Иракка жана Афганистанга негизсиз бастырып кириши. Орус аскерлеринин Сирияда кыргын кылышы, Палестинада яхудийлер мусулмандарды кордоп жатышы, Мьянмадагы мусулмандардын кыргын кылынышы! Ушулардын бардыгына БУУ кайдыгер карады. Себеби, бул баскынчылык жана кыргындар жетекчи мамлекеттер же эл аралык саясатта таасири бар болгон ири мамлекеттер тарабынан уюштурулган!!!
Эл аралык саясат туңгуюкка кептелип калган. Демократияга негизделген капиталисттик дүйнөлүк башкаруу системасы изден чыгып, өз баалуулуктарын өзү тебелеп-тепсей баштады. Т.а. дүйнөлүк башкаруу системасы өз идеологиясы менен дүйнөнү башкара албай калды. Алар, куфр өлкөлөрү менен башка өлкөлөрдөгү адамдардын жашоо деңгээлинде өтө чоң айырма пайда жатканы жана тең укуктуулук негизи бузулуп, зулумдар өтө эле күчөп бара жатканы алардын идеологиясы жараксыз экендигинен улам пайда болуп жаткандыгын жашырмакчы болушууда.
Демек, кыргыз-казак чек ара проблемасы, чек аранын бар болуп турушунда экен. Т.а. исламий өлкөлөр ортосунда чек ара болушу жаиз эмес! Бул чек аралар куфр системасы дүйнөнү өзүнүн чириген түзүмүнө моюн сундуруп турушунда өтө маанилүү рол ойнойт. Мына мисалы, Кыргызстан менен Казакстан бири-бири менен келише албай, куфр уюмдарына кайрылып жатканын көрүп турабыз. Демек, эл аралык саясат колония мамлекеттер үстүнөн өз кызыкчылыктарын жүзөгө чыгарууда, каалаган учурда алардын ортсундагы чек аралар проблемасын чыгарып, бул ишти керек болсо алардын ортосунда согуш чыгарууга чейин алып барышы мүмкүн. Кыргыз-казак президенттери болсо, текебердигин жана амбицияларын тизгиндей албастан, калкын экономикалык жактан кыйноо менен бирге, мамлекеттеринин куфр системасына көз карандылыгын ого бетер күчөтүп жатышат!
