Аймактардын айырмачылыгыбы же кызыкчылыктардын биримдигиби?!
Халифалык мамлекети кулатылган күндөн тартып, Аллахтын шариаты Ислам аймагында бийликтен четтетилди. Алардын өлкөлөрү баскынчы кафирлер тарабынан бөлүнүп, жасалма чек аралар менен алсыз мамлекеттерге айланды. Бул мамлекеттерди өздөрүнүн бийлигин сактоо үчүн кожоюндарынын кызыкчылыгына кызмат кылган саткын башкаруучулар башкарып калды. Ошол күндөн тарта Ислам үммөтүнүн чыныгы коргоочусу жок болду. Өзү тойбой туруп, мусулмандарды тойгузган, мусулмандар тынчтыкта жашамайынча уктай албаган башкаруучу жоголду. Ошондон бери баскынчы кафир мусулмандардын өлкөлөрүн, алардын байлыктарын көзөмөлдөп, атайын кризистерди жаратып, проблемаларды ойлоп таап келет.
Мындай үзгүлтүксүз жаралган көйгөйлөрдүн бири – ар жылы Рамазан айында кайталанган айдын көрүнө турган күнү боюнча чыккан талаш-тартыштар. Рамазан айынын биринчи күнүн жана Орозо айт күнүн аныктоо маселеси саткын башкаруучулардын колунда калды. Алар мусулмандар бир күндө орозо кармабасын, бир күндө айт майрамын өткөрбөсүн деген ой менен атайын ушундай башаламандыктарды жаратып келишет. Алар өз бийликтерин сактоо үчүн Исламда негизсиз болгон «аймактык айырмачылыктар» жана «астрономиялык эсептөөлөр» сыяктуу жүйөлөрдү бетке кармашат.
Исламда адамдардын ар бир иш-аракетине байланыштуу өкүмдөр так аныкталган. Аллах Таала мындай дейт:
﴿إِنَّا أَنزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاكَ اللَّهُ)
«Биз сага Китепти адамдардын арасында Аллах сага көрсөткөн нерселер менен өкүм жүргүзүшүң үчүн акыйкат менен түшүрдүк» (Ниса: 105).
Пайгамбар ﷺ Рамазан айынын башталышы жана Орозо айт күнү тууралуу так көрсөтмөлөрдү берип кеткен. Ибн Умардан риваят кылынган хадисте айтылат:
«إِذَا رَأَيْتُمُوهُ فَصُومُوا وَإِذَا رَأَيْتُمُوهُ فَأَفْطِرُوا»
«Айды көрүп орозо туткула, айды көрүп ооз ачкыла» (Бухари, Муслим). Башка хадисте:
«صُومُوا لِرُؤْيَتِهِ وَأَفْطِرُوا لِرُؤْيَتِهِ فَإِنْ غُمَّ عَلَيْكُمْ فَأَكْمِلُوا الْعِدَّةَ ثلاثين»
«Айды көрүп орозо туткула, айды көрүп ооз ачкыла. Эгер айды көрүү кыйын болсо, анда айды толук 30 күнгө толуктагыла» (Бухари, Муслим)
Пайгамбар ﷺ ай көрүнмөйүнчө орозону баштоого тыюу салып, эгер ай көрүнбөй калса, Шаабан айын 30 күнгө толуктоо керек экенин белгилеген:
«لَا تَصُومُوا حَتَّى تَرَوُا الْهَلَالَ، أَوْ تُكْمِلُوا الْعِدَّةَ ثَلَاثِينَ»
«Айды көрмөйүнчө орозо тутпагыла жана аны көрмөйүнчө ооз ачпагыла. Эгер ай көрүнбөсө, анда Шаабанды 30 күнгө толуктагыла» (Бухари, Муслим)
Эгер Исламда айды көрүүдөн башка жол мыйзамдуу болгондо, Пайгамбар ﷺ аны да белгилеп кетмек. Бирок ал так жана даана түрдө көрүү жолун гана көрсөткөн. Ошондуктан, астрономиялык эсептөөлөргө таянуу туура эмес. Пайгамбар ﷺ мындай деген:
«إِنَّا أُمَّةٌ أُمِّيَّةٌ لَا نَكْتُبُ وَلَا نَحْسُبُ الشَّهْرُ هَكَذَا وَهَكَذَا»
«Биз сабатсыз үммөт элек, жазбайбыз жана эсептөөлөрдү колдонбойбуз. Ай мындай жана мындай (б.а. 29 же 30 күн) болот» (Бухари, Муслим)
Ошондой эле, «аймактык айырмачылыктар» маселесине да токтололу. Ай бардык мусулмандар үчүн бирөө эле, күн да бирөө, жер да бирөө. Демек, айдын убактысы же көрүнө турган жери маанилүү эмес. Себеби ай ар бир хижрий айдын башында бир эле жолу чыгат. Бирок шариат айдын чыгышын эмес, аны көрүүнү шарт катары койгон. Ошондуктан, мусулмандардын башкаруучулары айдын көрүнүшүнөн башка себептерди ойлоп таап, мусулмандардын биримдигин бузууга аракет кылып келишет. Бирок үммөт Ислам өкүмдөрүнө бекем карманышы керек жана Халифалык кайра тикеленгенде гана бул башаламандык жана бөлүнүү токтотулат.
Ошентип, жогоруда айтылгандардан көрүнүп тургандай, мусулмандардын орозо баштоо жана ооз ачуу күндөрүндөгү айырмачылыктары – бул фикхий маселе эмес, тескерисинче, саясий маселе болуп саналат. Бул айырмачылык – айдын көрүнүшүнө эмес, Сайкс-Пико келишими менен киргизилген жасалма чек араларга негизделген.
Жөнөкөй акыл менен ойлоп көрөлү: Иорданиянын Сирия менен чектеш аймагындагы Рамта шаарындагы мусулмандар орозо кармап жатса, ошол эле чек аранын ары жагындагы Дараа шаарындагы мусулмандар ооз ачып жатканы канчалык акылга туура келет? Же болбосо, Бириккен Араб Эмираттарындагы Айн шаарындагы мусулмандар орозо кармап жатса, андан болгону тикенек зым тосмо менен бөлүнгөн Омандагы Бурайми шаарындагы мусулмандар ооз ачып жатканы акылга сыябы? Бул чек араларды кафир баскынчылар мусулмандардын Халифалык мамлекети кулагандан кийин киргизген. Башкаруучулар болсо аларды коргоо менен алек болуп, «мекенчилдик» жана «улутчулдук» деген жасалма түшүнүктөр менен мусулмандарды бөлүп-жарууга аракет кылышууда.
Ислам үммөтүнүн эң маанилүү биримдик белгилеринин бири – мусулмандар бир күндө орозо баштап, бир күндө Орозо айт майрамын белгилөөсү. Хижрий жылды да алар бир күндө баштап, Арафат тоосуна бир күндө чыгышат, Ашура күнүн бирге орозо менен өткөрүшөт. Бул – мусулмандарды бир Халифа башкарып, алар бир мамлекеттик системанын негизинде жашашы керектигинин далили. Халифа бүткүл мамлекеттин мусулмандарынан зекет жыйнайт, Ислам өкүмдөрү бардык мусулмандар үчүн бирдей колдонулат. Бирок Халифалык жок болгондон кийин, мусулмандар ар кайсы мамлекеттерге бөлүнүп, ар башка башкаруучулардын көзөмөлүнө өтүштү. Ар бир мамлекеттин өз желеги, өз валютасы жана өзүнүн саясий системасы пайда болду. Саткын башкаруучулар мусулмандарды бөлүп-жарып, аларды бириктирбөө үчүн бүт күч-аракетин жумшап келишет. Алардын максаты – кафир кожоюндарынын буйруктарын аткарып, өз бийлигин сактап калуу. Алар мусулмандардын дин майрамдарындагы кубанычтарын бузуу үчүн жасалма жүйөлөрдү ойлоп таап, орозонун жана айт күнүнүн башталышында мусулмандарды бөлүп-жарууга аракет кылышат. Ошондой эле алар «мекенге берилгендик» деген идеяны таңуулап, мусулмандарды өз мамлекетинин чек араларынын ичинде гана ойлонууга мажбурлашат. Чындыгында, бул жөн гана башкаруучулардын өздөрүнүн эркине жараша кабыл алынган чечимдер болуп саналат. Алар өздөрүнүн буйруктарын «диний чечим» катары көрсөтүү үчүн өздөрүнө баш ийген аалымдардан атайын фатвалар чыгартат.
Мусулмандар бүгүнкү күндө өздөрүнүн абалын аңдап-түшүнүп, Ислам өкүмдөрүн аткаруу менен Аллахтын ыраазылыгын издеп, чечкиндүү кадамдарга барышы керек. Алар бир Аллахка сыйынышат, бир Пайгамбарга ﷺ ээрчишет, бир Куранды окушат. Демек, аларды бир Халифа башкарышы керек! Аларга бирдиктүү башкаруу системасы керек – бул Пайгамбарлык минхажы негизиндеги экинчи Халифалык мамлекети!
Пайгамбар ﷺ бизге ушул мамлекеттин кайтып келерин кабарлаган жана бүгүнкү күндө анын тикелениши үчүн Хизб-ут-Тахрир аракет кылууда. Эй, мусулмандар! Хизб-ут-Тахрир менен бирге биригип, үммөттүн бардык биримдик белгилерин кайра тикелегиле, анын ичинде орозо жана айт күндөрүнүн бирдей болушун да камсыз кылгыла!
Роя гезити
Устаз Халифа Мухаммад – Иордания вилаяты
