Кыргызстан 4 айда былтыркыга салыштырмалуу 5 эсе көп алтын сатты
Кабар: Кыргызстан быйылкы жылдын алгачкы төрт айында 87,9 миллион доллардык т.а. 1 тонна 411,2 килограмм алтын экспорт кылды. Бул тууралуу Улуттук статистика комитети билдирди. 1 тонна 243,3 килограмм алтын Швейцарияга экспорт кылынган болсо, 167,9 килограмм алтын Гонконгго экспорт кылынды. Апрель айынын өзүндө эле Швейцарияга 589 килограмм алтын сатылган.
“Кумтөр Голд Компани” ишканасы үстүбүздөгү жылдын биринчи кварталында т.а. январь-март айларында “Кумтөр” кенинен 2 тонна 504 килограмм (80 511 унция) алтын өндүрүлгөнүн билдирди. О.э. “Кыргыз алтын” ишканасы үч айда өндүрүлгөн 2 тонна 412 килограмм баалуу металлды 146,7 миллион долларга саткан. Бул 2022-жылдын биринчи кварталына караганда 26,8 миллион долларга көп.
Комментарий: Алтын кендери сыяктуу көлөмү чектелбеген кен байлыктар умумий мүлк болуп эсептелет. Бул байлыктар бардык мусулмандарга тиешелүү болуп, элдин кызыкчылыгына кызмат кылышы керек. Байлыктардын мындай түрлөрү бардык мусулмандарга тиешелүү болгондуктан, аны бирер адам же компания менчиктештирип алышы таптакыр жаиз эмес. Ал тургай мамлекеттин да ага ээлик кылып, мусулмандарды андан куру калтырышы арам. Себеби, ал бардык мусулмандардын мүлкү болуп эсептелет. Алардан түшкөн кирешелер – эркек-аял, жаш-кары дебестен – ар бир жаранга жетип барышын камсыздоо мамлекеттин милдети. Мамлекет аны мусулмандардын өкүлү катары казып алат. Андан соң, өндүрүүдөгү жумушчу-кызматкерлердин маянасын жана оор техникалар сыяктуу зарыл жабдыктардын чыгымын ажыраткандан кийин, мусулмандар ортосунда теңдик менен бөлүштүрөт. Эгер ал элдин муктаждыгынан ашып калып, чет өлкөлөргө сатылган болсо, андан түшкөн каражат накталай акча же кызмат көрүнүшүндө элге бөлүштүрүп берилиши керек. Бул умумий мүлккө тиешелүү Аллахтын өкүмү.
Ал эми, Кыргызстанда болобу же дагы башка Исламий өлкөлөрдө болобу айырмасыз, бул кендерден казып алынган байлыктардын карапайым калкка кыпындай да пайдасы тийбейт. Бийликтегилердин жана алардын жакындарынын жашоо таризи менен карапайым калктын жашоо таризин салыштырып көрсөк, жогорудагы алтындардын жана башка байлыктардын акчасы кайда кетип жатканы белгилүү болот. Алар умумий мүлк менен мамлекеттик мүлктү өздөрүнүн жана жакындарынын жыргалчылыгы үчүн пайдаланууга адаттанып калышкан. Себеби, үстүбүздө өкүм жүргүзүп жаткан капиталисттик түзүмдүн саясаты умумий мүлктү мыйзамдуу жол менен уурдоо негизине курулган. Бул түзүмдө бийликтегилер мусулмандарга таандык болгон эсепсиз байлыктарды кайда жана кантип жумшап жатканы тууралуу эсеп-китеп берүү жөнүндө ойлонуп да коюшпайт. Капиталисттик түзүм аларга кол тийбестик укугун берип, аларды көзөмөлдүн бардык түрлөрүнөн куткарат. Т.а. байлыктын ири бөлүгү бир ууч адамдардын колунда топтолуп, көпчүлүк адамдар андан куру калышына жол ачуу капиталисттик түзүмдүн табиятынан. Т.а. капитализмдин табияты ушундай. Демек, үстүбүздө капиталисттик түзүм өкүм жүргүзүп жаткан соң, карапайым калк эч качан бул байлыктардагы өз акысына ээ боло албайт. Качан гана Ислам түзүмү кудум мурунку мусулмандарга колдонулгандай бизге да колдонулса, мына ошондо гана умумий мүлктөн түшкөн кирешелер мурдагы мусулмандарга бөлүштүрүлгөндөй эле, бүгүн да бардык жарандарга бөлүштүрүлөт. Демек, калк капитализмден баш тартуу менен Исламды тикелеп, анын өкүмдөрүн турмушта колдонуу аркылуу гана өзүнүн акы-укуктарына ээ боло алат.
Абдурахман Адилов
