بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Давос дүйнөлүк экономикалык форуму жана келечек жөнүндөгү эскертүүлөр!
Устаз Хамд Табиб – Байтул Макдис
Бир нече күн мурун Давосто дүйнөлүк экономикалык форум өз ишин бүтүрдү. 2022-жылы 22-26-май күндөрү болуп өткөн бул форум мурункуларынан Украинадагы согуш жана согуш себептүү келип чыккан эл аралык кабатырлануулар жөнүндөгү токтомдор менен өзгөчөлөнүп турду. Себеби, улам күчөп бара жаткан бул эл аралык кабатырлануулар экономиканын жамандашуусу, бир нече тармактарда реалдуу кризистердин пайда болушу, айрыкча, баалардын көтөрүлүшү, азык-түлүк кризиси, экономикалык дефляция жана инфляция, глобалдуу энергия кризиси, жогорудагы согуш таасир кылган жана ага байланыштуу бир катар тармактардагы рецессия сыяктуу проблемаларга байланыштуу болду. Эксперттер жана айрым расмийлер тарабынан кабыл алынган токтомдор, айрым учурда келечектен эскертүү даражасына жетти жана эң жаманы алдыда деген мазмундагы сөздөр да айтылды! Форум ушул узун атылышта өттү: «Тарых бурулуш чекитине келди… Россиянын Украинага каршы согушу менен бирге, мамлекетердин саясаты жана бизнес стратегиялар глобалдуу экономикага таасир кылды».
Форумга 50гө жакын мамлекеттин президенттери, 2500дөн ашуун саясий жана экономикалык ишмерлер катышты. Форумдун негиздөөчүсү Клаус Шваб 2022-жылы 23-майда Британияда чыккан «Financial Times» гезитине: «Бул 2022-жылкы форумубуз форум түзүлгөндөн бери өткөн конференциялар ичинде эң маанилүүсү болуп эсептелет», – деди. Биз бул конференциянын максат жана идеяларын, андан эмнелер көздөлгөнүн билүү үчүн киришүү катары эксперттер жана айрым саясатчылардын эскертүүлөрүн жана сунуштарын көрсөтүп өтөбүз. Чынында эле алар ушул жыйын аркылуу дүйнөнү өздөрү айткан коркунучтардан куткарып калышмакчыбы же максат дүйнөнү экономикалык жактан ойрон кылуудагы Батыш саясатына кызмат кылуубу? Негизи, Батыш негизинен америкалык жана европалык капиталисттердин ач көздүгүнө кызмат кылуу үчүн дүйнөлүк экономиканы ойрон кылуу саясатын алып барууда?!
Давос дүйнөлүк экономикалык форумунда айтылган эскертүү жана сунуштар:
Давос дүйнөлүк экономикалык форумунда климаттын өзгөрүшү сыяктуу айрым эски маселелерге кошумча көтөрүлгөн негизги маселелер мына ушулар болду. Түпкүлүгүндө, мындай токтомдорду жана аларга кайрылуу услубун күзөткөн киши ушуларды көрөт:
1 – Саясий маселелер Украинадагы согушка жана Кытайга каршы күрөшкө байланыштуу болуп, чечимдер Россияга киргизилип жаткан санкцияларды күчөтүү алкагында айтылды жана дээрлик бул саясий моделден чыкпады, бир канча экономисттер же мамлекет өкүлдөрү гана бул алкактан чыгышты. Мындан даана көрүнүп тургандай, бул форум экономикадан көрө көбүрөөк саясий конференция болуп, Батыштын, айрыкча, Американын саясатына кызмат кылды. Америка саясаты болсо, Россияга жана анын Кытай менен болгон мамилесин бузууга, ушул маселе боюнча эл аралык консенсуска келүүгө, ушул багытка мамлекеттер аралык пикирди багыттап, каражат чогултууга каратылган саясат.
2 – Бул форум – дүйнөдө улам өсүп бара жаткан жакырчылык маселеси болсун, климаттын өзгөрүшү маселеси болсун – маанилүү экономикалык маселелердин бирин да чечпеди. Жыйынга катышкандардын баары Россияны экономикалык курчоого алууга көңүл бурушту, мындан келип чыга турган акыбеттерге таптакыр маани беришпеди.
3 – Бул капиталисттик мамлекеттер дүйнөдө от артынан от жагышып, дале мунун натыйжаларын ойлошпой жатат. Бул форум Байдендин «QUAD» союзуна мүчө мамлекеттерге сапар кылып, аларды Кытайга экономикалык жана саясий жактан катуу басым кылууга тукуруп жаткан учурда өттү. Бул болсо, айтылган экономикалык проблемаларды чечүү тиякта турсун, ого бетер күчөшүнө себеп болууда.
4 – Бардык айыпты согушка, арийне Россияга шылтоо – атайын саясат. Бул саясат чечим берүүгө, дүйнөнү куткарууга да багытталбаган, тескерисинче, Америка жана Европа мамлекеттеринин саясатына кызмат кылуу көздөлгөн. Негизи, экономикалык проблемалар бүгүн же согуш башталганда жаралган жок, мурун эле бар болчу… Алар 2008-жылдагы экономикалык кризис себептүү, кийин коронавирус акыбетинде дагы да күчөдү, кийин Украина согушу ого бетер курчутту.
Биз жыйынтык катары, маанилүү маселеге токтолмокчубуз: бул карамүртөздүктөрдөн дүйнөнү ким куткарат?! Инсаниятты куткаруу бүгүнкү мамлекеттер аралык системанын колунан келеби?! Системанын бул ач көз, жеп тойгус мамлекеттери адамдарды ачарчылык жана жакырчылыктан куткара алабы?!
Шек-күмөнсүз, бул мамлекеттер аралык системанын башында турган мамлекеттер, алар кабыл алган принциптер, ушул принциптерден келип чыккан же аларга байланыштуу эл аралык уюмдар кризистерди, жакырчылыкты, климаттын өзгөрүшүн келтирип чыгарды, глобалдуу кандуу күрөштөргө, Украина согушуна себепчи болду.
Бул карамүртөздүктөрдөн кутулуу үчүн оболу капиталисттик түзүмдөн баш тартып, роббаний түзүмгө өтүү керек. Анткени, роббаний түзүм гана инсанга инсандыгын жана улуулугун камсыздайт, адамдарды дүйнө матасы үчүн бир-бири согушуучу эмес, бир-бирин жакшы көрүүчү, өз ара шериктеш, өзү жакшы көргөн нерсесин башкага ыраа көргөн инсаниятка айлантат…
﴿فَمَنِ اتَّبَعَ هُدَايَ فَلا يَضِلُّ وَلا يَشْقَى﴾
«Ким Менин хидаятымды ээрчисе, жолдон адашпайт жана бактысыз болбойт» [20:123]
Роя гезити, №394, 2022–жыл, 8–июнь.
Камсыздандыруу калктын кыжырына тийүүдө Кыргызстанда камсыздандыруу компанияларынын кирешелери акыркы беш жылда эки эседен ашты. Алардын…
Бисмиллаахи рахмаанир рахиим Асыл хадис менен Насаат айтууда жек көргөн нерсеге ачуулануу Урматтуу бир туугандар…
Жапаровдун Италияга сапарынын максаты эмне? Президент Садыр Жапаров Италияга жасаган расмий сапарынын алкагында өлкөнүн президенти…
Бисмиллаахи рахмаанир рахиим Асыл хадис менен Туруктуулук менен ыймандын ортосундагы амал Урматтуу бир туугандар “Асыл…
Жетим-Тоо кенинде чалгындоо иштери башталат 2025-жылы Нарындагы Жетим-Тоо кенинде чалгындоо иштери башталат. Бул тууралуу “Кыргызгеология”…
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ Эй, мусулман өлкөлөрүндөгү өкүмдарлар, уялбайсыңарбы? Бул дүйнөдөгү жамандыктан жана акыреттеги азаптан…