Байден: «Аймактагы өлкөлөр (Израилдин) эгемендүүлүгүн тааныганга чейин тынчтык болбойт»
АКШ президенти Джо Байден маалымат жыйынында аймактагы өлкөлөр (Израилди) жөөт мамлекет катары эгемендүүлүгүн тааныганга чейин тынчтык болбой турганын билдирди.
Анын айтымында, (израилге) берилип келген коопсуздук жардамдарында өзгөрүү болбойт. Акыркы 750 млн долларлык курал-жарак жардамы аймактагы демократияны өнүктүрүүгө багытталмакчы.
«Аймакта эки мамлекет чечимине муктаждык бар. Көйгөйдүн жападан-жалгыз чечими да ушул», – деди Байден.
Түпкүлүгүндө, жөөт вужудунун баскынчылык аракеттери АКШнын колдоп-кубаттоосу, аймактагы мусулман өлкөлөрүнө басым өткөрүүсү себептүү күчөп келет. Ал эми Байдендин «эки мамлекет» чечими АКШнын келечектеги кыялы болуп эсептелет. Аны ишке ашырууга Америка бийлигине келген ар бир админстрация урунуп келет. Бул планга ылайык, жөөт вужудун бардык араб жана мусулман өлкөлөрү эгемендүү мамлекет катары таанышы шарт. Ал эми Палестинадагы экинчи мамлекет толук куралсызданган мамлекет болуп, бул мамлекетте эки багытта гана коопсуздук аракетине уруксат берилет. Биринчиси, ал ички коопсуздук (полиция) маселелери. Экинчиси шарттуу багыт болуп, ал яхудий вужудунун коопсуздугун сактоо. Бул үчүн Хамас жана Жихад кыймылын о.э. башка куралдуу уюмдары төрт жыл ичинде толук куралсызданышы жана бул жараян тышкы байкоочулардын көзөмөлү астында ишке ашырылышы керек.
Америка планына ылайык, Акса мечити Иорданиянын макамын сактоо шарты менен – яхудийлердин коопсуздук күчтөрүнүн көзөмөлүндө болуп, анда бардык адамдарга ибадат кылууга уруксат берилет. Биринчи кезекте яхудийлер аны өздөрүнүн ибадатканасына айлантышат. О.э. яхудий вужуду мусулмандардын белгилүү бир тобуна ал жерде намаз окууга уруксат берүү жоопкерчилигин алат. Бул түрдөгү мусулмандар «тынчтык менен келген мусулмандар» болот. Ал эми, яхудий вужуду «тартипти бузуучулар» деп эсептеген адамдар, мисалы, даъват кылган жана дарс бергендер мечитке киргизилбейт. Ошентип, Америка планында сунушталган «келечектеги Палестина мамлекети» мамлекет эмес жана ал мамлекет түшүнүгүнө да жакын келбейт.
Мына ушул көрүнүштөн кийин Палестина маселесин АКШ баштаган БУУ сыяктуу эл аралык уюмдар колу менен чечүүгө чакыруу, ага умтулуу карышкырга кой кайтартуудан башка нерсе эмес. Бул мусулмандардын ыйманына саткындык болуп эсептелет. Чыныгы чечим Палестина калкын калкан болуп коргоп, жөөт вужудун түп тамыры менен аймактан сууруп чыга турган Халифалык мамлекетин тикелөө экени талашсыз!
Мумтаз Маверанахрий
