Аль–Акса мечити Аллахтын уруксаты менен албетте кайтарып алынат
75-жылдан бери уланып келе жаткан Акса мечити маселеси мусулмандар үчүн маанилүү, акыйдага тиешелүү маселе болуп эсептелет. Себеби, мусулмандар үчүн ыйык эсептелген эки кыбыланын биринчиси, эки харамдан кийин үчүнчүсү болгон Акса мечити дүйнөдөгү эң төмөн, эң паскеч нажас яхудийлердин баскыны астында калууда.
Мусулмандардын Батышка малай акимдери кожоюндары менен тил бириктирип, Үммөттүн акыйдага тиешелүү ушул маселесин катардагы бир аймактык маселеге айландырууга аракет кылышты. Алгач Аль-Акса проблемасы арабдар менен (Израил) мамлекети ортосундагы проблема кылып көрсөтүлгөн болсо, бара-бара палестиналыктар менен Израилдин ортосундагы проблема кылып көрсөтүлө баштады. Ал үчүн Батыш мамлекеттери жана мусулмандардын кыянатчы акимдери ортосунда бир нече конференциялар, саммиттер уюштурулуп, кыянаттык келишимдер түзүлдү. Демилгелер ортого ташталып, яхудийлер пайдасына чечимдер кабыл алынды. Мисалы, 1967-жылы БУУнун Коопсуздук Кеңеши “яхудийлер 67-жылы басып алган жерлерди кайтарып беришинин акысына палестиналыктар яхудийлерге каршы кооптуу кыймыл-аракеттерге барбашы керек” деген чечим кабыл алды. 1987-жылы Кэмп-Дэвид тынчтык келишимине кол коюлду. 1991-жылы Мадрид конференциясы өткөрүлдү. 1993-жылы Осло келишими түзүлдү. 1994-жылы Иордания менен (Израиль) ортосунда тынчтык келишимине кол коюлду. 2000-жылы Кемп-Девид саммити, 2001-жылы болсо Таба саммити уюштурулду. 2002-жылы Саудия тынчтык демилгесин көтөрүп чыкты. 2003-жылы АКШ тарабынан “Жол картасы” планы түзүлдү. 2003-жылы Женева келишимине, 2007-жылы Аннаполис келишимине кол коюлду. Ошол эле 2007-жылы Эр-Риядда араб мамлекеттеринин саммити болуп өттү. Акыркы кездерде АКШ “Кылым келишимин” ортого таштады. Кыскасы бүгүнкү күнгө чейин, мусулмандарга (Израил)ди мамлекет катары таанытуу, яхудий баскынчылыгына мыйзамдуу түс берүү жана алардын коопсуздугун камсыздоо көздөлгөн иш-аракеттердин арты үзүлбөдү.
Ислам өлкөлөрүнүн кыянатчы акимдери куфр жетекчилери менен канчалык тил бириктирбесин, мусулмандар эч качан Куддустан баш тартышпайт. Анткени, ал Исламий жер болуп, аны кайтарып алуу важиб. О.э. ал жер Аллахтын уруксаты менен албетте кайтарып алынат. Бирок, мусулмандар үчүн акыйдага тиешелүү жана жихадий маселе болуп эсептелген Куддус маселеси эл аралык токтомдор жана кыянаттык келишимдер аркылуу чечилбейт. Мындай абалда яхудийлерге эс-учун жогото турган соккуларды берүү жана аларды түп-тамыры менен сууруп таштоо үчүн Куддуска эр жүрөктүк менен бастырып бара турган армияны аттандыруу керек. Себеби, яхудийлер саясий вужуд катары Куддуска орношуп алышкан. Демек, алар – саясий вужуд болуп турган соң жана биротоло жок кылынмайынча – мусулмандарды куугунтуктап, өлтүрүүнү уланта беришет.
Ал эми бүгүнкү күндө ыйык жерди яхудийлерге кош колдоп тапшырууга даяр турган Ислам өлкөлөрүнүн башчыларынан мындай иш күтүлбөйт. Анткени, бул башчыларга яхудий вужудун мусулмандардан коргоо милдети жүктөлгөн. Мындан тышкары, алар жихадды алда качан эле жокко чыгарышкан. Алар яхудийлерге каршы саясий вужуд катары күрөшүүнүн ордуна “алыстан сөгүп качуу” жолун тандашкан. Ошондуктан да бул коркок яхудийлер бир топ кайраттанып, мусулман калкты өлтүрүү, азаптоо жана куугунтуктоодо эч кимден коркпой жатышат. Эң өкүнүчтүүсү, бул кылмыштар дүйнөнүн көз алдында, бир жарым миллиарддан ашуун Ислам Үммөтүнө карата бир ууч паскеч яхудийлер тарабынан ишке ашырылууда.
Аль-Акса маселесинин чечими Аллахтын китебинде жана Расулуллах ﷺдын сүннөтүндө ачык баяндалган. Ал чечим – яхудийлерди ыйык жерден шыпырып салуу. Мусулмандарда яхудийлерге эле эмес, керек болсо алардан башкаларына да каршы күрөшүү үчүн материалдык жана моралдык кубат жетиштүү. Болгону бул жердеги проблема – бул жаатта чечим кабыл алуу укугу мусулмандардын колунда эместигинде. Мусулмандарды мындай укуктан малай акимдер ажыратып коюшкан. Ал-Акса проблемасын түптөн чечүү жана яхудий вужудун жок кылуу үчүн яхудийлердин коргоочулары болуп эсептелген малай акимдерди түп-тамыры менен сууруп таштап, булардын ордуна бардык Ислам аскерлерин бириктире турган Халифаны тикелөө важиб. Бүгүнкү күндө мусулмандардын башына жаап жаткан балээлерден кутулуунун мындан башка жолу жок.
Киямуддин Шариф
