Россия менен АКШ Сириядагы химиялык куралдардын үстүнөн эл аралык көзөмөл орнотуу долбоору боюнча келишип алышты. Бул тууралуу ишемби күнү Женевада өткөн сүйлөшүүлөрдүн натыйжасы боюнча болуп өткөн маалымат жыйынында АКШнын мамлекеттик катчысы Жон Керри жана Россиянын тышкы иштер министри Сергей Лавров баянат берди.
“АКШ менен Россия Сириянын химиялык куралдарынын жок кылынышына жана мунун мүмкүн болушунча коопсуз болушуна жетишүүсү зарыл. О.э. Сирия бир аптанын ичинде бул куралдардын бардык тизмесин көрсөтүшү шарт экендигине келишип алдык”, – деди Жон Керри. Анын сөздөрүнө караганда, тараптар негизинен Асад режиминде бар болгон химиялык куралдардын түрү жана көлөмү туурасында келише албай калышкан.
Долбоорго ылайык, эл аралык инспекторлор Сирияга 2013-жылдын ноябрь айынан кечикпестен келиши керек. Ошону менен бирге бул куралдардын жок кылынышы 2014-жылдын ортолоруна чейин аякташы пландаштырылган. Жок кылуунун амалий маселелерин химиялык куралдарга тыюу салуу уюму чечет. Бул маселени финансылоого эл аралык донорлор тартылат.
Лавровдун сөздөрүнө караганда, бул долбоорду ишке ашыруу Сирияны аскерий соккудан куткарып калат. Анын баса белгилешинче, Москва жана Вашингтон проблеманын саясий жол аркылуу чечилишин каалайт. Ошону менен бирге, Керри эгерде Сирия милдеттенмелерди аткарбаса АКШ жана Россия БУУнун Коопсуздук Кеӊеши кескин токтом долбоорун иштеп чыгышына ыраазы экендигин белгилеп өттү. Анын сөздөрүнө караганда, БУУнун Коопсуздук Кеӊешинде химиялык куралдардан пайдаланууга карата анык жаза-чараларды колдонуу талкууланат.
Туркистон:
Эл аралык саясатта биз эскерткен айла-амалдын сценарийи түзүлө баштады.
Албетте, химиялык куралды издөөчү атайын комиссия түзүлөт, Асаддан бул куралдар табылбайт, андан кийин Обаманын көздөрү ачыла баштайт. Ал оппозициядан бул абалга аныктык киргизүүнү талап кылып, аларга актанышы үчүн бир нече шарттарды коёт.
Сириянын мусулман оппозиционерлери бул шарттарды кабыл алып, сүйлөшүүлөргө ыраазы болушса, алардын куфр системасы таасири астына кайтышына үмүт пайда болот. Эгерде бардык талаптарды четке кагып, эч кандай сүйлөшүүлөрдү кабыл алышпаса, алардан үмүт үзүлөт.
Бул эки абал үчүн өз-өзүнчө багыттар даярдалган. Биринчи абал жүз берсе, АКШ болгон мүмкүнчүлүгүн ишке салып сүйлөшүүлөрдү өнүктүрүүгө жана өзүнүн кызыкчылыктары тарапка бурууга умтулат. Натыйжада болсо, сүйлөшүүлөрдүн өнүгүшүнө карай Асаддын режиминин ордуна оппозицияны алып келүү тууралуу пикирлей баштайт.
Экинчи абалда т.а. куфрдун ар кандай сүйлөшүүлөрүн четке какканда болсо, абал таптакыр башкача болот. Оболу эл аралык коомчулуктун алдында оппозициянын кадыр-баркын кетире баштайт. Ар түрдүү далилдерди келтирип, аларды мыйзамсыз жырткычтар кылып көрсөтүүгө катуу аракет кылат. Өздөрүн актоо үчүн эч кандай мүмкүнчүлүк бербей, аларга каршы маалыматтык чабуул уюштурулат.
Ооба, Сирия абалында идеологиялык күрөш жагы олуттуу түс алды. Эми бул мамлекеттердин, топтордун же жеке адамдардын ортолорундагы душмандыктан келип чыккан согуш эмес. Ошондуктан, куфр дүйнөсү кээ бир жерлерде, өз мамлекеттеринин кызыкчылыктарын куфр системасы кызыкчылыктарынын астына коюуга мабур болушууда. Алар бири-бирин өтө жаман көргөн абалдарында бир тарапка багыт алууга, бир сүйлөшүү столуна отурууга мажбур болушууда.
Албетте, бул алардын алсыз акылдарынан келип чыккан пландары. Иштин жүрүшү болсо Аллахтын колунда. Кааласа бизди сыноону улантат, кааласа нусраты менен биз күткөн жана күтпөгөн тараптан жардам берет.
