Саудиянын “Арамко” компаниясы Кытайда мунайды кайра иштетүүгө бел байлады
Саудиянын улуттук мунай компаниясы “Арамко” Кытайда мунайды кайрадан иштетүүчү завод жана мунай-химия заводун куруу аркылуу иш баштай тургандыгын билдирди. “Арамко” компаниясы тарабынан таратылган билдирүүдө айтылышынча, учурда Кытайдын “Norinco” жана “Panjin” компаниялары менен “Арамко” компаниясынын ортосунда биргелешкен ишкана түзүлгөндүгү айтылган.
Биргелешкен ишкананын 30 пайызына Саудиянын “Арамко” компаниясы, 51 пайызына “Norinco” жана 19 пайызына “Panjin” компаниясы ээлик кылат. Компаниялардын биргелешкен демилгеси менен күнүмдүк өндүрүү кубаты 300 миң баррел болгон мунайды кайра иштетүүчү заводдон тышкары, 1,65 миллион тонна этилен жана 2 миллион тонна параксилол өндүрүү кубатына ээ болгон мунай-химия заводу да курулат. Долбоор зарыл болгон уруксат кагаздарын алгандан кийин, курулуш иштерин 2023-жылдын апрель айынан кийин баштоо пландаштырылган. Бул заводдорду 2026-жылы пайдаланууга берүү пландаштырылууда.
Комментарий: Акыркы кездерде экономикасы өнүгүп бара жаткан Кытай мамлекети Саудия, Кувейт жана Алжир сыяктуу бир нече мамлекеттер менен саясий жана экономикалык мамилелерин бекемдеп жатат. Мисалы, ал Саудиянын “Арамко” компаниясы, Кувейттин мунай корпорациясы жана Ирандын “Улуттук мунай компаниясы” менен узак мөөнөттүү келишимдерди түздү. О.э. бул аймактагы мамилелерин жана аскерий кызматташтыгын да бекемдеп жатат. Мындан тышкары, Кытай мунай тармагына инвестиция жаткыруу о.э. Кытайга мунай жеткирилиши үчүн мунай куурларын тартуу планы үстүндө да иш алып барууда.
Бирок, мунайга бай болгон Саудия мунай маселесинде – айрыкча көптөгөн ачылбаган мунай кудуктарына ээ болгон жана баасы болжол менен 2 триллион доллар турган дүйнөдөгү эң ири мунай компаниясы болуп эсептелген “Арамко” компаниясы маселесинде – АКШнын уруксатысыз бир кадам да таштай албастыгы көрүнүп турган акыйкат. АКШ өткөн кылымдын биринчи жарымында эле Саудия королу Абдулазиз менен Америка президенти Рузвельт ортосунда “Арамко” компаниясы боюнча түзүлгөн келишим аркылуу Саудия мунайынын көпчүлүк бөлүгүн ээлеп алган. Айрыкча, король Салман жана анын уулу мураскор шахзада Мухаммаддын бийликке келиши менен толук бойдон АКШга көз каранды болуп калган Саудия Американын даяр киреше булагына айланып калды. Анткени, король Салман жана уулу мамлекеттеги бардык мунай министрлери командасын иштен алып, алардын ордуна Американын пландарын эч бир каршылыксыз аткара турган команданы алып келгендиги жашыруун сыр эмес. Учурда Саудия өзүнүн тышкы саясатында жана мунайга тиешелүү маселелерде Американын көрсөтмөсү аркылуу гана иш кылууда.
Эмнеси болгон күндө да, Саудия өкмөтү жана башка өкмөттөр куфр дүйнөсүнө тартуу кылып жаткан мунай сыяктуу байлыктар бардык Ислам Үммөтүнүн мүлкү болуп эсептелет. Бүгүнкү күндө Исламий өлкөлөрдүн акимдери Үммөт байлыктарын таптакыр жоопкерчиликсиздик менен сапырып жатышат, алар үчүн Американын же Британиянын ыраазылыгы гана болсо жетиштүү. Ач көз колонизаторлор болсо мына ушул акимдер аркылуу өз пландарын ишке ашырууда. Сауддар үй-бүлөсү болобу, же башка исламий өлкөлөрдөгү акимдер болобу айырмасыз, булардын биринде да эч кандай жакшылык жоктугу күн өткөн сайын тастыкталып барууда. Колонизатор биздин үстүбүздөгү өкүмдарлыгын бекемдешине жана өлкөлөрүбүздөгү байлыктарыбызды талап-тоношуна мына ушул режимдер шарт түзүп берүүдө. Ушундай болгон соң, бүгүнкү күндө мусулмандардын эң негизги милдети – колонизатор мамлекеттерге малай болгон ушул режимдерди шаръий жол менен өзгөртүү жана Пайгамбарлык минхажы негизиндеги рошид Халифалыкты тикелөө. Башыбызга түшкөн көйгөйлөрдүн чечими мына ушул, мындан башка чечим жок. Мына ошондо гана, Исламий өлкөлөр Америка, Британия, Кытай сыяктуу куфр мамлекеттеринин ыпыластыгынан кутулат.
Зохид Заргар
