Ислам: Башкаруу түзүмү

Ислам: Башкаруу түзүмү

Расулуллах A айтат:

«لَتُنْقَضَنَّ عُرَى الْإِسْلاَمِ عُرْوَةً عُرْوَةً فَكُلَّمَا انْتَقَضَتْ عُرْوَةٌ تَشَبَّثَ النَّاسُ بِالَّتِي تَلِيهَا، وَأَوَّلُهُنَّ نَقْضًا الْحُكْمُ وَآَخِرُهُنَّ الصَّلاَةُ»

«Исламдын аркандары бирме-бир үзүлүп барат. Качан бир аркан үзүлсө, адамдар андан кийинки арканга жабышат. Биринчи үзүлө турган аркан хукм (башкаруу) болсо, акыркысы намаз». (Имам Ахмад «Муснад», Табароний «Муъжами Кабир», Ибн Хиббан «Сахих»).

Биз бул хадистеги акыйкатка тарыхта жана турмушубузда күбө болдук. Халифалык кулатылгандан кийин, бытырандылынган өлкөлөрүбүздүн ар кайсынысында ар кандай деңгээлде намаздарыбызга чейин тыюулар салынды. Азыр айрым мусулмандар “көпчүлүк адамдар намаз окуп калышса, Ислам турмушка кайтып келет” деп ойлошот. Биринчиден, бул Исламды турмушка алып келүүнүн шаръий тарыйкаты эмес. Экинчиден, Исламдын аны менен кайтып келбеши турмуш чындыгынан да көрүнүп турат. Мисалы, мына азыр да пандемия шылтоосу менен, кафирге малай акимдер канчалаган намаздарды шариятка тескери түрдө тыйып коюшту.

Урматтуу мусулман бир туугандар, Умар р.а. “Иш башында эмне менен оңдолгон болсо, бузулгандан кийин да ошону менен оңдолот” дегениндей, ишибизди Исламыбыз менен оңдойлу. Пайгамбар а.с. алгач фикрий-саясий күрөш алып барды жана Ислам Мамлекетин тикеледи. Бул мамлекет 13 кылым турду жана анда Ислам толугу менен колдонулду. Демек, азыр ал мамлекетибиз жок чакта, Ислам толугу менен турмушка кайтып келиши үчүн, аны тикелөө жолунда фикрий-саясий күрөш алып барышыбыз важиб.

Төмөндө назарыңыздарга Исламий Мамлекеттин башкаруу структурасы сунушталат.

Башкаруу (хукм)

1. Халифа
2. Тафвид вазирлери
3. Танфиз вазирлери
4. Валийлер

 Идаралар

5. Кошуун
6. Ички коопсуздук
7. Тышкы иштер.
8. Өнөржай (санъат).

 

1. Казылык (козо)

• Адамдар арасындагы хусуматтарды ажырым кылуучу казылык
• Мухтасиб казылыгы
• Мазолим казылыгы

 

10. Адамдар кызыкчылыктары (масолихин-наас)

• Таалим
• Медицина
• Жол куруу
• Жумуш менен камсыз кылуу
• Айыл чарбасы ж.б.у.с.

 

11. Байтулмал

• Кирешелер
• Чыгашалар

12. Маалымат (иълам)

• Маалымат каражаттарына рухсат алуу
• Мамлекеттин маалымат саясаты

 

Кеңеш жана тергеп-тескөө (шуро жана мухасаба)

13. Үммөт межлиси (Мажлисуль-Умма).

Урматтуу мусулман бир туугандар, ушул структура менен башкарыла турган Исламий Мамлекетти тикелөөгө болгон фикрий-саясий күрөшкө кошулуңуздар!

Абдулхакийм Караханий