Өзгөрүү жолунда гендердик теӊ укуктуулук стратегиясынын кезектеги ийгиликсиздиги

Быйыл БУУ 8-март эл аралык кыз-келиндер күнүндө уюштурган иш-чаралардын негизги темасын «теңдикти көздөй алга» деп атады. Ушул темада БУУга мүчө мамлекеттерди өз коомдорунда гендердик тең укуктуулукту (эки жыныс ортосундагы теңдикти) бекемдөө жолунда активдүү кадамдарды таштоого чакырды. О.э. ушул тема «дүйнө 2030-жылга чейин: гендердик теӊдикти көздөй алга» деген аталыштагы эл аралык кампаниянын уландысы болуп эсептелип, бул кампания ушул мамлекеттердин гендердик тең укуктуулук саясатына кайрадан амал кылышы максатында башталган болчу.

Чындыгында, гендердик тең укуктуулук идеологиясы Батыштын илманий түзүмдөрү астында аялдар башынан өткөрүп жаткан зулумдун натыйжасы о.э. кыз-келиндердин укугу үчүн күрөшүүгө кызмат кылган да ушул идеология. О.э. бул идеология “кыз-келиндер эркектер менен тең укукка жана тең милдетке жетишүүлөрү менен алардын сый-урматы камсыздалат жана жашоо шарты жакшырат” деген жалган убадалар аркылуу ондогон жылдардан бери аялдарды ооматсыз күрөштөргө дуушар кылып келди. Бирок, бир кылымдан бери Батышта да, дүйнөнүн башка өлкөлөрүндө да гендердик теңдикти жүзөгө чыгаруу жолунда бир катар күрөштөр болушуна карабастан о.э. бул идеология батыш жана чыгыштагы көптөгөн мамлекеттерде бир нече эл аралык келишимдер жана улуттук программаларда тастыкталганына карабастан, кыз-келиндер укугу маселесинде эч нерсе өзгөрбөдү. Т.а. бүт дүйнөлүк деӊгээлде аялдар зордук, эксплуатация, жакырчылык, сабатсыздык, туура эмес билим берүү системасы, зулум, кыргын… сыяктуу проблемалардан дагы деле азап тартып жатышат жана бул проблемалар диктатор режимдер астында жүз берип жатат.

Мисалы, эл аралык жана улуттук мыйзамдарда ыйыкташтырылып жаткан ушул гендердик теңдик идеологиясы аялдарды коргоодо ийгиликсиздикке жүздөндү. Т.а. бүгүнкү күндө дүйнөдөгү ар бир үчүнчү аял зомбулуктун курмандыгы болуп жатат, Америкада бир күндө үч аял учурдагы же мурунку жубайларынын колунан өлүп жатат. Европада ар бир онунчу аял жыныстык зомбулуктун курмандыгы болуп жатат… Буга окшогон идеология канкор Башардын колунда кыргын кылынган жүз миңдеген муслиманы о.э. колонизатор Батыштын Ирак жана Афганистандагы согуштарында миңдеген муслималарды сактап кала албады. Бул идеология ушул согуштардын натыйжасында качкынга айланган миллиондогон аялдарды жетиштүү жана татыктуу башбаанек менен камсыздай албады, үмүтсүздүктөн жана качкындыктан деӊизге түшүп, чөгүп жаткан аялдарды куткарып кала албады, Борбордук Африка, Мьянма сыяктуу өлкөлөрдөгү аялдарды мушриктердин канкордугунан сактап кала албады… Палестинадагы кыздарды яхудийлердин окторунан коргой албады, Орто Азия жана Кытайдагы репрессивдик режимдердин шаръий кийимдерди мажбурлап чечтирүү, боюна болтурбоочу операцияга мажбурлоо, аборт кылдыруу… сыяктуу иштерден муслима аялдарды коргой албады.

Булардан тышкары, өзгөрүү жолундагы стратегия деп айтылып жаткан гендердик теңдик идеологиясы бүгүн дүйнөдө жетиштүү тамак-аш, таза суу, саламаттыкты сактоо жана билим берүү сыяктуу нерселерге зарыгып турган 700 миллион аялга же мектепке баруу мүмкүнчүлүгү болбогон 85 миллион кызга бирер соо-саламат чечим бере албады.

Бул идеология ушул проблемаларды чечмек тургай, алардын көлөмүн кыскартууга да жетише албады, себеби бул идеологиянын карапайым аялдын турмушуна эч кандай тиешеси жок. Мунун себеби болсо, ушул идеологияда эркек менен аялдын ортосун теңештирүүгө үгүттөө менен кыз-келиндердин жашоосун жакшыртууга болот деген ишеним бар. Албетте, бул акмактарча ката ишеним. Бул ишеним аялдардын проблемалары астындагы реалдуу себептерден бүтүндөй кабарсыз калып, проблемаларга жыныстык навга таянуу менен ката көрүнүштө чечим берүүдө. Түпкүлүгүндө болсо, “бул проблемалар капиталисттик, либералдык, улутчулдук сыяктуу шариятка тескери бузук түзүмдөр, пикирлер жана принциптерди кабыл алуунун натыйжасында пайда болгон” деп ишенүү керек эле.

Капиталисттик түзүм астында аялдарды сый-урмат менен камсыздоо мүмкүн эмес. Себеби, бул түзүм “аялдар киреше табуу үчүн бир товар” деген түшүнүктү четке какпайт, бул түшүнүктөгү кимселерди жазалабайт, бул түшүнүктү жок кылбайт, аялдардын либералисттик эркиндиктер урааны жана чүмбөтү астында жыныстык каалоону кандыруучу матага айланып калышына уруксат берет? Капиталисттик түзүм астында аялдарды экономикалык укуктарын коргоо мүмкүн эмес. Себеби, бул түзүм жакырлардын эсебинен байларды колдоп турат, либерал эркин базар саясатын колдонуп, мамлекеттин экономикасын муунтуп, аны үлкөн карыздар баткагына батырат о.э. ушул карыздар калкты жетиштүү кызматтар менен камсыздоого аны алсыз кылып коюп жатат! Жалпысынан, терроризм деген шылтоо менен саясий оппозициянын добушун өчүрүп жаткан мындай түзүм доорунда кантип аялдар үчүн бирер саясий мүмкүнчүлүк табылышы мүмкүн?

Акыйкат ушул, исламий өлкөлөрдөгү аялдар, өз жашоосунда чыныгы өзгөрүүгө жетишүү үчүн түптөн өзгөрүүгө муктаж. Бул болсо, Пайгамбарлык минхажы негизиндеги рошид Халифалык түзүмүн тикелөөнү талап кылат. Себеби, мындай түзүм аялдарды коргоону жана алардын кадыр-баркын сактоону өз башкаруусунун негизги устуну кылып алган. Бул түзүм жетекчилиги аялдардын акы-укуктарын коргойт. Анда ушундай бир соо-саламат экономикалык түзүм бар болуп, ал ар бир жарандын негизги муктаждыктарын кандырууну кепилдөөгө кудуреттүү. Анын көлөкөсүндө жарандар соо-саламат билим алуу жана медициналык жардам сыяктуу мүмкүнчүлүктөргө ээ болушат жана булар эч кандай талкууга орун калтырбай турган көрүнүштө далилденген. Ошондуктан, биз аялдар жашоосунда чыныгы түптөн өзгөрүүнү чындап арзуу кылып жаткан ар бир адамды ушул рошид Халифалыктын тезирээк тикеленишин колдоп-кубатттоого о.э. гендердик теңдик деп аталган жалганды четке кагууга чакырабыз.

Д. Насрин Наваз

Хизб-ут-Тахрирдин

Борбордук басма сөз бөлүмүнүн аялдар жааты

 

телефон-факс: 00961 1 30 75 94

уюлдук телефон: 00961 71 72 40 43

электрондук почта: ws-cmo@hizb-ut-tahrir.info