Мурда кабар берилгендей, БУУнун башкы катчысы Пан Ги Мун 9-июнь күнү Борбор Азия бойлоп турнесин баштады. Ал алгач Тажикстандын борбору Душанбе шаарына барып, “Суу жашоо үчүн” эл аралык кыйымылынын 10 жылдык максаттарын ишке ашыруунун жыйынтыгы боюнча өткөрүлгөн эл аралык конференцияда катышты жана Эмомали Рахмон менен жолугушту.
10-июнда Пан Ги Мун Казакстанда болду жана ал жерде дүйнөдө жыл сайын өткөрүлүүчү салттуу диндер боюнча мамлекет башчылары катышуусундагы конференцияга катышты. Башкы катчы Нурсултан Назарбаев жана премьер-министр Карим Масимов о.э. тышкы иштер министри Ерлан Идрисов менен жолугушуп, президенттен ал-Фарабий атындагы Казакстандын улуттук университетинин ардактуу доктору наамын кабыл кылып алды.
11-июнда БУУнун башкы катчысы Кыргызстандын борбору Бишкек шаарына келди жана Алмазбек Атамбаев менен жолугушту. Ал Бишкекте болуп өтүүчү Кыргызстанда парламентаризмди өнүктүрүү маселелерине арналган эл аралык конференциянын ачылыш ырасымына катышып, андан кийин болсо мамлекет башчы Алмазбек Атамбаев менен сүйлөшүүлөрдү жүргүздү. Ошондон кийин Пан Ги Мун премьер-министр Темир Сариев о.э. Жогорку Кеңештин спикери Асылбек Жээнбеков менен да жолугушту.
БУУнун башкы катчысы Бишкектен Ошко барат жана ал жерде 2010-жылдын июнь айында жүз берген кандуу кагылыш себептүү өлгөн адамдарды эскерүү ырасымына катышат.
Кыргызстандагы сапарын аяктагандан кийин башкы катчы 12-июнь күнү Өзбекстанга барат. Пан Ги Мун Борбор Азия бойлоп турнесин 13-июнь күнү Түркмөстанда аяктайт.
Туркистон:
Пан Ги Мун мырзанын Борбор Азия бойлоп жүрүшү жараянында катышып бара жаткан ырасымдарга көңүл буруңуз. Тажикстанда Өзбекстан менен ортосундагы кескиндиктин негизги себеби болгон Рогун суу сактагычы курулушу проблемасы бар.
Казакстанда диний проблемалар жана ага каршы күрөштүн жаңы ыкмалары талкууланды. Бул жерде, Казакстан мамлекети үчүн эле эмес, бүтүндөй регион үчүн проблема пайда кылышы мүмкүн болгон маселелер көтөрүлдү.
Кыргызстанда демократия аралчасы деген этибар менен алгач парламентаризм жана адам укуктарына этибар берүү маселелери көтөрүлдү. Кийин Ош областында бир катар улуттук проблемаларга тиешелүү маселелер козголду. Айрыкча, 2010-жылдын июнь айында болуп өткөн улуттар аралык согуш жана аны жөнгө салууда өкмөт жана күч түзүмдөрү тарабынан болгон бир катар зулумдар о.э. бул согуштун келип чыгуу натыйжалары жана уюштуруучулары ким экендигин текшерүү иштери жарым жолдо калып азыркыга чейин эл аралык деңгээлде баа берилбегени Пан Ги Мун башчылык кылган делегация тарабынан айтып өтүлдү.
Пан Ги Мун Борбор Азия бойлоп региондогу бардык жарааттарыбызды бир катар тырмап келүүдө. Ал проблемаларды дабалоону эмес, тескерисинче ушул проблемаларыбызды бизге эскертип өтүү менен регионубуздун Батыш системасына болгон көз карандылыгын бекемдеп коймокчу. Ооба, ал бизди шантаж кылып жатат деп айтсак да боло берет.
Т.а. Ислам дини система (Мабдаъ) катары бой көтөрө баштады. Муну Батыш дүйнөсүнүн бир катар идеолог аалымдары да тан алышып, адамзат кризиске түшүп бара жаткан демократияга негизделген капитализм системасына алтернатива катары Ислам системасына кызыга башташты. Ислам дининин турмушка кайтышы эки жол менен ишке ашат.
Биринчиси, жетекчи топтун исламий идеологиядан таасирлениши менен. Мында ошол жетекчи топ Хизбдин башкаруу дастур долбоорунан таасирленип, Ислам системасы үчүн коомдун эшигин өзү ачып берет. Алар Исламды толук бойдон колдоно башташат. Албетте, Ислам өкүмдөрү колдонулуп жаткан үммөт, пикирий жактан ушул өкүмдөрдү кабыл ала турган даражада даяр болушу шарт.
Экинчиси, эл Ислам өкүмдөрүн өзү үчүн турмушта амал кылып келе жаткан үрп-адаттары кылып алат. Мында үммөт, өзүндөгү Исламга тескери болгон бардык үрп-адаттарын удаама-удаа жогото баштайт. Бири-бири менен жүргүзүп жаткан бардык мамилелериндеги алакаларды да исламийлештире башташат. Ошондон кийин ушул калк бири-бири менен алакаларын куфр негизинде жүргүзүүгө мажбурлай турган бир катар тоскоолдуктарга дуушар болот. Бул тоскоолдуктар куфр программаларына негизделген өкмөттөр тарабынан көтөрүп чыгылат. Ошондо калк менен өкмөттөр ортосунда келишпестиктер келип чыгат жана күчөп бара берет. Акыры калк Исламдын коомго киришине жол ачып берет. (Хизб ут-Тахрирдин коомго кирүү китебинен кеңири тааныша аласыздар)
Казакстандагы диний конференциялар, жогорудагы пикирлерге ылайык, Исламий өкүмдөр адамдардын ортосундагы алакаларына негиз болуп калышынын же ал тургай исламий пикирлерди алар өз гарыйзаларын кандырууда адал-арамды негиз кылып алышынын алдын алууга каратылды. Себеби, куфр дүйнөсү куфр баалуулуктары биздин өлкөлөрүбүздө кескин кадырсызданып бара жатканынан жана анын ордун исламий баалуулуктар ээлеп, жарандар ортосунда урфка айланып бара жаткан алакалар негизи исламий шаръий өкүмдөр болуп калып жатканынан өтө катуу тынчсызданууда. Акыркы жылдарда куфр майрамдары мусулмандар тарабынан дээрлик четке кагыла баштады. Исламий майрамдарга болгон этибарлар куфр дүйнөсүн силкинте турган даражада күчөп барууда.
Пан Ги Мун Ислам баалуулуктарына каршы түздөн-түз өзү күрөшө албайт. Ал өкмөттөргө жогорудагы шантаж кылуу саясаты сыяктуу ыпылас иш-чаралар менен жашыруун басым өткөрөт. Өз кезегинде өкмөттөрүбүз муътадил деп атап алышкан алсыз боордошторубуз аркылуу Ислам жана мусулмандарга каршы күрөшө башташты. Алар аты эле исламий болгон конференцияларды өткөрүп, өздөрү дайындаган бир катар диний жетекчилерге жолдомолорду беришет. Аларга ажылык ырасымдарында кеңири мүмкүнчүлүктөрдү жаратып берүү же китептерин басмаканалардан чыгарып байлык топтоп алышы үчүн бир катар жеңилдиктерди жаратып берүү аркылуу, аларды өз боордошторуна каршы коюшат. Акыры аларды өздөрүнүн бир өкүлү кылып алуу менен басым өткөрүп, ал тургай ачык куфрга далалат кылуучу иштерде катышууга мажбур кылышат.
Жогоруда Пан Ги Мун зыярат кылып жаткан, суу проблемалары, улуттук жана диний чатактар чыккан же чыгышы мүмкүн болгон региондор проблемаларынын бардыгы алар үчүн бизге басым өткөрүү чекиттери экенин эскертип өтүүдө.
Албетте, Пан Ги Мун Россия жүргүзүп жаткан саясатка да тескери позицияда. Ал кыргыз парламенти акыркы кездерде кабыл алып жаткан укук коргоо уюмдарына каршы бир катар мыйзамдарды президент вето коюу менен токтотуп калышын да талап кылат. Жогоруда ал эскертип жаткан бир катар басым өткөрүү рычагдары ушул мыйзамдарды токтотуп калуу үчүн да иштей берет. Бирок, бул бир системанын ичиндеги жана ушул система эрежелерине ылайык жүргүзүлүп жаткан өз ара күрөштөрдүн бири.
Абдураззак.