Талибан кыймылына караштуу Катарда жайгашкан саясий мекеменин жетекчиси Кахриддин Мухаммад башчылыгында түзүлгөн комитет 2014-жылдын декабрь айынын аягында Кытайга сапар кылгандыгы кабарланууда. Кабарда айтылышынча, Кытай өкмөтү Талибан кыймылынын делегациясын кабыл алган жана тараптар ортосунда жолугушуу болуп өткөн. Бул кабар Талибан тарабынан да тастыкталды.
Талибандын билдиришинче, Пекинге сапар кылган комитет Афганистан Исламий Амирлигинин даражасы жана маанисин Кытай өкмөтүнө жеткирген. А бирок, Пекинде болуп өткөн тараптар ортосундагы жолугушуунун тафсилаттары маалымат каражаттарында кеӊири ачыкталбады.
2014-жылдын ноябрь айында Кытай өкмөтү Талибан кыймылы менен жолугушуу өткөрүү ниети бар экендигин жана Афганистанга 100 миллион долларлык инвестиция жаткырууга даяр экендигин билдирген эле. Афганистандын жаңы шайланган президенти Ашраф Гани да Кытайга сапар кылып, президент Си Цзинпин менен жолугушууларды өткөргөн болчу.
Кытай экономикалык жана аскерий жактан жетиштүү күчкө ээ болушуна карабастан, жакын кошунасы Афганистандагы туруксуз кырдаалдан тынчсызданууда экендигин жашырбайт. Анын тынчсыздануусу негизинен Афганистанда өстүрүлүүчү наркотикалык заттар соодасы жана Талибандын катарында согушуп жаткан уйгур мужахиддери туурасында экендиги айтылат.
Кытайдын Афганистан өкмөтү жана Талибан кыймылы ортосунда кандай ортомчулук кылышы белгисиз бойдон калууда. Ахмад Рашид ББС үчүн даярдаган макаласында ушул күнгө чейин Кытай бирер чет мамлекеттер ортосунда ортомчулук кылбагандыгын баса белгилейт. Күзөтүүчүлөрдүн билдиришинче, Афганистанда бул ишке киришкен Япония, Швейцария, Түркия жана Катар мамлекеттери ийгиликсиздикке учураган.
Туркистон:
Кытай – бул Уйгурстанды басып алган баскынчы. Ал ушул күндөрдө да мусулмандарды кыргын кылууну улантып келе жатат. Кытай бүт дүйнө мужахиддери менен тынчтык келишимин түзүп чыккан күндө да, шаръий жактан баскынчы өкүмүндө кала берет. Ислам өлкөлөрүн басып алган ар кандай куфр күчтөрү Аллахтын өкүмү менен кууп чыгарылышы важиб болгон баскынчылар деп этибар кылынат. Бул сыяктуу шаръий өкүмдөр болсо эч кандай исламий кыймыл же мамлекеттер тарабынан өзгөртүлбөйт. Болгону убакыт маселесинде убактылуу уруксат берилген абалдар болушу мүмкүн. Бул бизди алсыздыгыбыз, үстүбүздө арыздана турган Халифалык мамлекетибиздин жоктугу себептүү бир аз сабыр кылууга мажбур кылат.
Кытайдын тынчсыздануусу орундуу. Ал шаръий жактан баскынчы өкүмүндө. Мындан тышкары, ал зулумду өтө эле күчөтүп жиберди. Бул нерсе дүйнө мусулмандарын өзүнө тартат. Уйгурстанда илгери да бир нече исламий жана улуттук негиздерде боштондукка аракет кылган кыймылдар болушкан. Бирок, ал кездерде уйгурлардын үстүндө Кытайдын зулуму азыркыдай даражада эместиги жана исламий туйгулардын таасир күчү жетиштүү даражада болбогону себептүү алардын аракеттери дээрлик ийгиликке жетишпеген эле. Мындан тышкары, ишмердүүлүгүн жүргүзгөн кыймылдардын өздөрү да, туура эмес фикрат негизине курулуп, аракет тарыйкаттары да шаръий эмес болчу.
Кытай Исламды бут астында тебелеп турган абалында мусулмандар менен келишмекчи болууда. Аныгыраагы, аларды сатып алмакчы. Ал бир тайпа алсыз мусулмандардын ал тургай хижаб кийүүсүнө да тыюу салып туруп, экинчи тайпа кубат ээлерин 100 миллион доллар менен сыйламакчы. Ал мусулмандарды кудум өздөрү сыяктуу, дүйнө маталары үчүн бири-бирин кордой турган же кордоого жөн гана таштап бере турган, андан да жаманы аларга шерик болуп тынчтык келишимдерин түзө турган чыккынчылар деп ойлойбу!?.
Түпкүлүгүндө коргонуу жихады, үстүбүздөгү жахил жана чыккынчы мусулман акимдерден көрө, Кытай сыяктуу куфр баскынчылары тарапка каратылышы важиб болчу! Палестина жерлерин басып алган яхудийлер уюмуна каратылышы важиб эле! Себеби, бизди чалгытып жаткан нерсе төмөнкүдөй, биз куфр ачып берип жаткан жолдор менен жүрүп жатабыз. Ал болсо, бизге алардын өзүнө кызыкчылыгы бар олжолорду калтырып, Израиль сыяктуу өзү үчүн учурда кадырлуу болуп тургандарын кандайдыр кыйыр жолдор менен коргоп келет. Биз “барына шүгүр” дегендей иш кылып, залим болсо болду деген негизде алардын калтырган буталарына каршы натыйжасыз согуштарды уюштуруп келебиз.
Мисалы, акыркы кездерде Орто Азияны исламий жихадий кыймылдардан коркутуу менен өз кызыкчылыктарына ылайык багыттап, бир нече келишимдерге кол койдурушту. Бир нече уюмдарга мүчө кылышты. Бир нече өлкөлөрдө НАТОнун офистери ачыла баштады. Израиль менен Кытай болсо ушул күндөрдө мужахиддер чегараларына жакындап келе жатканын билип туруп, мусулмандарды кыргын кыла башташты. Акса мечитин жаап алышып, аны ичиндеги мусулмандар менен бирге бомбалашты.
Алар эмне үчүн мынчалык кадыржам? Кантип бул кадыржамдыкты бузууга болот? Албетте, биз мусулмандар ар бир аракеттерибизди шаръий өкүмгө ылайыкташтыруу аркылуу гана аларды биз менен эмес, Ислам менен эсептешүүгө жана жалаӊ гана аны менен келишимдерди түзүүгө үндөй алабыз. Ошондо ал мусулмандар менен мамилелерин шаръий өкүмдөргө ылайыктарштырууга өтөт. Биз ал тургай жихад жарыя кылып жатканыбызда да шариъй өкүмдү алгач өзүбүз туура багытташыбыз важиб. Ал канчалык татаал болбосун, куфрдун коргоосу астында болбосун, Кытай же АҚШ сыяктуу пара сунуштабасын биз алгач өз написибизди тизгиндеп, шаръий өкүмдөгү жихад важиб болгон абалдарды өз ордунда баян кылышыбыз важиб. Мейли, бул нерсе өтө кыйын болсо да. Ошондо Орто Азия сыяктуу өлкөлөр мусулмандардын баскынынан тынчсызданышпайт. Алар шаръий өкүмдү бузуудан тынчсызданууга түшө башташат. Себеби, алар мусулмандар өз нааразылык аракеттерин шаръий өкүм менен гана алып барышынан кадыржам болушат. Алар ошондон кийин куфрдун жасалма же чындап эле алып барып жаткан коркутууларынан коркуп биздин мал-мүлктөрүбүздү арзан баага сатып жиберишпейт. Биздин боордошторубузга, эже-карындаштарыбызга каршы зулум кылуудан корко башташат.
