Басма сөз баянаты
Ооруканаларда операция бөлмөлөрү кыйноого салуу бөлмөлөрүнө айланып жатканда… Мындан кутулуунун жолу – Ислам түзүмдөрүн колдонуу гана
Хартумдагы «Grand Holiday Villa» мейманканасында анестезиологдордун алтынчы илимий конференциясы болуп өттү. Конференцияда өлкө президентинин жардамчысы доктор Жалал Юсуф Дакир анестезия (наркоз берип уктатуу) себептүү энелердин өлүмүн 0%га жеткирүү үчүн аракет кылууга чакырды. Хартум вилаятындагы саламаттыкты сактоо министри профессор Маъмун Хамиданын айтымында, өткөн апталардагы соңку отчётторго ылайык анестезия себептүү энелердин өлүмү 1990-жылга салыштырганда азайган. Т.а. ар бир жүз миң окуяда 117 өлүм абалы катталган. 1990-жылы болсо ар бир жүз миң окуядан 577ден ашуун өлүм абалы күзөтүлгөн. Ал: «Түштүктүн бөлүнүп чыгышы өлкөдө анестезия себептүү энелердин өлүмүн азайтты», деп баса белгиледи. О.э. салматтыкты сактоо министри дарыгерлерди даярдап чыгаруунун алсыздыгын сындап университеттердеги окуунун кемчилигин баса белгиледи жана медицина тармагындагы кадрлардын сыртка чыгып кетишинен эскертти. («Ахир лахза» гезити 2014-жыл, 2-март).
Көптөгөн медицина кызматкерлеринин баса белгилешинче, анестезия жабдыктарынын бузулушунда, бул тармакта колдонулган материалдарда, бул материалдын курамында же бул тармакта иштеген кадрдын тажрыйбасыздыгында жана жөндөмсүздүгүндө анестезияда катага жол берилиши мүмкүн. Тажрыйбалуу медицина кызматкерлеринин сыртка массалык түрдө чыгып кетиши артынан маалымат чөйрөлөрү бул тармактын кызматкерлеринин 55 пайызы сыртка чыгып кеткени туурасындагы кабарды саламаттыкты сактоо министрлигинен алып келтирген. Салматтыкты сактоо министрлиги Судан медицина тармагында 60 миң түрдүү кызматкерлерге муктаж экенин жана жылына 3 миң медицина кызматкери сыртка чыгып кетип жатканын жарыялады.
Бийлик капиталисттик саясатты алып барууда, бул саясат энелерге камкордук көрүлбөшүндө, алар үчүн зарыл анестезия жабдыктарын, бул тармакта колдонула турган материалдарды камсыздап бере албашында жана кадр маселесинде көрүнөт. Бул саясат ооруканалардагы операция бөлмөлөрүн өлүм бөлмөсүнө айлантып койду. Бул абалды бийликтин берген маалыматтары да көрсөтүп турат.
Мындан да жаманы иштерди башкара албаган бийлик тажрыйбасыз медицина кызматкерлеринин каталары үчүн кепил болуп калууда. «Шикан» мамлекеттик камсыздандыруу компаниясы менен саламаттыкты сактоо министрлиги, Судан врачтарынын федерациясы жана Медицина кызматкерлеринин жалпы союзу ортосунда келишим түзүлдү. Ага ылайык, «Шикан» компаниясы бейтапка зыян жеткирилген абалда финансылык компенсация төлөө кепилдигин, бейтап каза болгон учурда анын жакындарына дия өз төлөөнү мойнуна алган. Бул үчүн бейтап финансы министрлиги мамлекеттеги бардык медицина мекемелери үчүн чыгарган билдирүүгө ылайык, ай сайын маянадан кармалып кала турган төлөмдөрдү мамлекет секторуна төлөшү тийиш. Ошондой болгон соң, бийлик жоопкерчиликти сезбей жатканда, медицина жабдыктары, дары-дармектер менен камсыздабай, медицина кызматкерлеринин тажрыйбасын өркүндөтпөй жатканда энелер өлбөй калат беле?!
Халил ибн Шахин Захирий Дамаскка сапар кылгандан кийин «Ан-Нужум аз-Захира» китебинде минтип жазган: «Ал жерде дүйнө күбө болбогон бемаристандар (ооруканалар) бар. Хижрий 831-жылы Дамаскка барганымда айкөл, жарашык-татыкты билген ажам (араб эмес) киши менен сүйлөшүп калдым. Бул киши бемаристанга киргенде өзүн бейтап көрсөтүп, ал жерде үч күн турду. Башкы дарыгер андан кабар алып, ар дайым жанында болду кийин аны текшерип абалын билген соң, ага ылайык тамактарды, мөмөлөрдү жана шириндиктерди дайындады. Үч күндөн кийин дарыгер ага «Мейман үч күндөн ашуун турбайт» деп кат жазды. Акыйкатта болсо, бул дарыгер анын оорулуу эмес экенин билген, ага карабастан, ага меймандай мамиле кылган».
Ислам жана мусулмандар мамлекети Халифалык турган кезде мына ушундай болгон. Халифалык жарандар алдындагы жоопкерчилик жана аманат деген этибарда турмуштун бардык тармактарында адамдар иштерине камкордук кылган.
«… وَإِنَّهَا أَمَانَةُ وَإِنَّهَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ خِزْيٌ وَنَدَامَةٌ إِلاَّ مَنْ أَخَذَهَا بِحَقِّهَا وَأَدَّى الَّذِي عَلَيْهِ فِيهَا»
«… Албетте бул – аманат, Кыямат күнүндө – шерменделикжана өкүнүч. Ким аны акылуу түрдө алса жана ага жүктөлгөн нерсени аткарса Кыямат күнү ал үчүн бул шерменделик жана өкүнүч болбойт».
Эй мусулмандар, инсандардын өмүрүн сактап калуу, алардын иштерин башкаруу жана бүткүл дүйнөнү хидаятка баштоо үчүн олуттуу аракет кылып, Халифалыкты кайра тикелегиле!
Ибрахим Усман (Абу Халил) Хизб-ут-Тахрирдин Судан вилаятындагы расмий сүйлөөчүсү
